Terug naar zoekresultaten

2.19.030 Inventaris van het archief van de Vereniging tot Behartiging der Stoomvaartbelangen in Nederland (VSBN), (1868) 1884-1942

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

2.19.030
Inventaris van het archief van de Vereniging tot Behartiging der Stoomvaartbelangen in Nederland (VSBN), (1868) 1884-1942

Auteur

B. Wuisman

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1976 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Vereniging Stoomvaartbelangen Nederland (VSBN)
Vereniging Behartiging Stoomvaartbelangen

Periodisering

archiefvorming: 1884-1942
oudste stuk - jongste stuk: 1868-1942

Archiefbloknummer

I26027

Omvang

; 958 inventarisnummer(s) 4,90 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Vereniging tot Behartiging der Stoomvaartbelangen in Nederland (VSBN)

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief van de Vereniging tot Behartiging der Stoomvaartbelangen in Nederland (VSBN) bevat notulen van bestuurs- en ledenvergaderingen, ledenlijsten, jaarverslagen over de algemene situatie van de binnenscheepvaart, stukken inzake de oprichting van een Centraal Bureau voor de Nederlandse binnenvaart, en voorstellen inzake de aanleg of verbetering van havens, waterwegen, bruggen en sluizen. Daarnaast zijn er stukken aanwezig die de economische positie van de binnenvaart betreffen, met onderwerpen als vrachttarieven, havengelden, wet- en regelgeving inzake goederenvervoer, arbeidsvoorwaarden en stakingen. Ook zijn er dossiers bewaard gebleven van de arbitragecommissie, met de behandeling van geschillen naar aanleiding van aanvaringen met stoomboten.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Oprichting
De Vereeniging tot Behartiging der Stoomvaart-Belangen in Nederland (afgekort V.S.B.N.) werd op initiatief van ir. C.F. Cramer uit Nijmegen, directeur van een stoombootdienst, opgericht op 27 mei 1884. Zij werd als rechtspersoon erkend bij K.B. nr. 57 van 11 november van dat zelfde jaar.
In de toen goedgekeurde statuten werden in 1889, 1913, 1917, 1926, 1937, 1939 wijzigingen aangebracht. Deze bestonden voornamelijk uit aanpassingen aan nieuwe bepalingen van de overheid, behalve de twee laatste herzieningen, die de verbanden met andere verenigingen en centrale organen regelden.
Doelstelling
Er bestonden vóór 1884 reeds organisaties die de belangen van de binnenschippers behartigden. Maar deze óf functioneerden niet goed óf ze waren slechts categoriaal of regionaal georiënteerd. De V.S.B.N. bedoelde een landelijke vereniging te zijn om "de belangen te behartigen van de scheepvaart in het algemeen en van de stoomvaart binnen het Koninkrijk der Nederlanden in het bijzonder". ( Inventarisnummer 617. )
Werkzaamheden
Om dit doel te bereiken heeft de V.S.B.N. vele activiteiten ontplooid. Als graadmeter hiervan moge gelden de bijna 700 voorstellen ( Inventarisnummers 48-609. ) die door de leden werden ingediend en door het bestuur werden behandeld. Zeer uiteenlopende kwesties - naar gelang de ontwikkelingen in de wereld van de binnenscheepvaart - kwamen aan de orde. Daarbij nam de V.S.B.N. vaak contact op met de regering, de provinciale, gemeentelijke of waterschapsbesturen.
De voornaamste onderwerpen waren de volgende:
De verbetering van de vaarwegen; veiligheidsmaatregelen zoals de verlichting van gevaarlijke trajecten en de doorvaart bij (te bouwen) sluizen en bruggen; de bedijking en de inpoldering. Zo werd om de verlichting langs de oevers van de Lek te bewerkstelligen door de V.S.B.N. in 1914 zelfs een aparte instelling in het leven geroepen. ( Inventarisnummers 866 e.v. ) Haar taak werd in 1919 door het Rijk overgenomen.
De vereniging trad regelmatig op in kwesties betreffende oever-, lig-, kade-, sluis- en havengelden; de opheffing van de Rijkstollen (1899) en de Amsteltollen (1906). Ook in de zgn. Scheldekwestie van 1924 sprak de vereniging een woord mee.
Haar bemoeiingen betroffen ook de vervoerscondities,diensttijden, arbeidsvoorwaarden en kwesties als de zondagssluiting en het nachtvaartverbod. Zij bemiddelde bij stakingen en andere conflicten in de binnenvaart. In 1915 werd opgericht een "Instelling der Vereeniging Stoomvaart-belangen voor Economische en Sociale Belangen", ( Inventarisnummers 882 e.v. ) die zowel de kolen- als later de olievoorziening behandelde tijdens de eerste wereldoorlog en ook het eerste georganiseerde overleg pleegde met de arbeidersbonden. Men neemt deel aan het "Centraal Overleg van de Werkgevers" en heeft contacten met de later opgerichte "Vereniging van werkgevers in de Binnenvaart- en het Autobeurtvaartdienstbedrijf".Deze Instelling voor Economische en Sociale Belangen werd opgeheven in 1926.
De economische crisis in de jaren dertig deed zich ook in de kring der binnenschippers gevoelen. Om een onredelijke concurrentie te weren, voerde de regering de wet in van de "Evenredige Vrachtverdeling" (5 mei 1933). Deze wet hield in dat ieder vervoer per schip moest geschieden met toestemming van een bevrachtingscommissie, die de vrachten verdeelde over de schippers. Deze wet was echter niet van toepassing op de Rijnvaart wegens het verdrag van Mannheim, 1868 het zgn. "Rijnvaartlek", hetgeen aanleiding was tot zeer veel discussies binnen en buiten de vereniging.
In het begin van deze eeuw was het personenvervoer binnen Nederland per boot reeds gereduceerd tot pleziertochtjes, behalve uiteraard voor de bewoners van de eilanden, maar het goederenvervoer binnen Nederland ging in 1905 nog voor 49% per schip. De concurrentie van het goederenvervoer over rails en weg doet zich na 1913 steeds meer gevoelen. De strijd met tram, spoor en vrachtwagen is een steeds terugkomend thema in de besprekingen van de V.S.B.N. Na zeer veel discussies wordt pas in 1954 bepaald dat de reglementen van het goederenvervoer - die reeds in 1951 in werking waren getreden - ook gelden voor de binnenschippers.
Daar bij aanvaringen zich aparte nautische en technische problemen voordoen, die bij beoordeling een speciale vakkennis veronderstellen, richtte de V.S.B.N. reeds in 1899 een Commissie van Arbitrage op. ( Inventarisnummers 913-952. ) De jury behandelde de geschillen in korte tijd en zonder hoge onkosten. Toch werd er betrekkelijk weinig gebruik van gemaakt: slechts een 40-tal gevallen ( Inventarisnummers 913-952. ) werden in de periode van 1899-1932 behandeld.
De V.S.B.N. werkte mee aan de oprichting in 1918 van het "Beurtvaartadres" (d.i. een gedeponeerd vervoersdocument) en de "N.V. Beurtvaart Verzekerings Maatschappij". Er ontstonden echter over de laatste maatschappij ernstige conflicten, die een scheiding veroorzaakten binnen de V.S.B.N. Verschillende van haar leden gingen over naar een nieuw opgerichte "Nederlandsche Binnenbeurtvaart Vereeniging", met een eigen vervoersdocument.
De vereniging gaf haar leden ook vele informaties door middel van stencils, door het regelmatig verschijnende blad "Mededelingen", ( Inventarisnummers 610-615. ) waarvan 309 nummers verschenen,vanaf maart 1890 tot einde 1941. De vereniging participeerde ook in het officiële orgaan van het Nederlandsch Binnenvaartbureau "Binnenscheepvaart", dat sinds 1932 iedere twee weken verscheen. In de algemene vergaderingen werden de leden voorgelicht over actuele kwesties, waarvoor men deskundige sprekers uitnodigde. Men nam ook deel aan de jaarlijkse Binnenscheepvaartcongressen.
Om trouwe dienst van het personeel der beurtvaartmaatschappijen te honoreren reikte de vereniging erepenningen en diploma's uit. Personen die op speciale wijze de V.S.B.N. hadden gediend, werden tot lid van verdienste benoemd. In de geschiedenis van de V.S.B.N. heeft een bijzondere rol gespeeld mr. J. Nolen, neef van de oprichter. Vanaf 1915 tot 1941 heeft deze jurist zich in verschillende functies binnen de vereniging zeer verdienstelijk gemaakt.
Opheffing
Het ledental bedroeg in 1885, één jaar na de stichting: 58. In 1927 telde men 108 leden, het hoogste aantal in de geschiedenis der vereniging. In de crisisjaren echter zeggen vele beurtvaartdirecties hun lidmaatschap op. De toenemende concurrentie van andere takken van vervoer, nieuwe wettelijke bepalingen, modernisering van handel en nijverheid, waarbij sommige bedrijven eigen vervoersmiddelen aanschaften, brengen de binnenvaart in een kritieke positie. Men ziet omstreeks 1930 de activiteiten van de vereniging minderen. Steeds meer voelt men de noodzaak om aansluiting te zoeken bij zusterverenigingen, zoals de schippersvereniging "Schuttevaêr", maar vooral de "Amsterdamsche Vereeniging tot behartiging van de belangen der binnenlandsche beurtvaart" (A.B.V.), de "Vereeniging tot behartiging van de belangen van de binnenlandsche beurtvaart (stoom en zeil) te Rotterdam" (R.B.V.), en de "Haagsche Beurtvaart Vereeniging" (H.B.V.). Reeds vanaf 1917 had men contacten met zusterverenigingen vooral naar aanleiding van de stakingen. Deze contacten werden steeds intenser, hetgeen resulteerde in de oprichting van een "Centraal Bureau voor de Rijn- en Binnenvaart" en een "Nederlandsch Binnenvaartbureau" (N.B.B.) in 1929. De V.S.B.N. sloot zich na veel discussies bij de laatste aan.
Tijdens de Duitse bezetting - toen de V.S.B.N. reeds aan kracht had ingeboet - werd de vereniging opgenomen in de bedrijfsgroep "Nederlandse Beurtvaart" van de organisatie.Woltersom. Na de oorlog werd de vereniging weliswaar opnieuw opgericht, maar ze bleek geen levensvatbaarheid meer te bezitten als een zelfstandige organisatie. Met andere zusterverenigingen had ze sinds 1946 een federatief verband binnen het N.B.B. In 1971 werd de V.S.B.N. tenslotte opgeheven. Een commissie van liquidatie droeg alles over aan de N.B.B., die rechtsopvolger werd en derhalve ook het beheer kreeg over de archieven der vereniging.
Geschiedenis van het archiefbeheer
De N.B.B. heeft op haar beurt het archiefbestand der V.S.B.N. en haar instellingen op 12 mei 1975 overgedragen aan de tweede afdeling van het Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage.
Schenking (van een niet overheidsarchief)
De verwerving van het archief
Het archief is door schenking verworven.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Over de periode na 1942 is geen enkel stuk meer aangetroffen. In de periode van vóór de tweede wereldoorlog zijn echter geen opvallende hiaten te ontdekken, zodat men zich een behoorlijk inzicht kan vormen van de geschiedenis van de V.S.B.N. en tevens een beeld kan krijgen van de toestand der binnenschippers in het algemeen, vanaf 1880 tot de oorlog van 1940.
Selectie en vernietiging
De totale omvang van het bestand was ca. 12 m. Hiervan bleek ca. 4 m. te bestaan uit duplicaten van het verenigingsorgaan, van door de V.S.B.N. uitgegeven drukwerken en vele exemplaren van overheidspublicaties. Verder werd 2 m. documentatiemateriaal overgedragen aan de bibliotheek van het Algemeen Rijksarchief. Zodoende bleef ca. 6 m. ongeschoond archiefmateriaal ter inventarisatie over. Hiervan kwam ruim 2 m. voor vernietiging in aanmerking.
  1. begeleidingsbrieven van eenvoudige aard
  2. bevestigen van ontvangst
  3. convocaties van vergaderingen, annuleren van vergaderingen
  4. berichten van verhindering of bevestiging tot bijwonen van vergaderingen
  5. agenda's bestaande uit slechts opsommingen der te behandelen punten
  6. factures, kwitanties, nota's en giro-overschrijvingen
  7. offerte-brieven en verzoeken om prijsopgaven
  8. brieven omtrent het betalen van contributie
  9. brieven over het in- en uitschrijven van leden (met behoud van de ledenlijsten)
  10. gelegenheidsbrieven bij overlijden, jubilea e.d.
  11. briefwisseling over het toekennen van eremedailles aan personeelsleden der beurtvaartdiensten (met behoud van de verzamelstaten)
  12. aankondigingen van te verwachten tijdelijke stremmingen
  13. de afzonderlijke antwoorden bij gehouden enquêtes (met behoud van de verzamelstaten)
  14. sollicitatiebrieven voor een functie op het kantoor van de vereniging
  15. doublures van het Mededelingenblad der V.S.B.N., doublures van overheidspublicaties, doublures van circulaires der V.S.B.N.
Ordening van het archief
De Instelling tot Verlichting van de Lek, de Instelling voor Economische- en Sociale Belangen en de Commissie van Arbitrage hadden een deeltaak van de V.S.B.N. te vervullen. Zij hadden een eigen bestuur en eigen financiële middelen. Leden van deze instellingen en van de jury der commissie behoefden niet perse ook lid van de V.S.B.N. te zijn. Derhalve zijn de bescheiden van deze kleine organen, door de V.S.B.N. in het leven geroepen, als afzonderlijke archieven behandeld in een tweede afdeling van de inventaris.
Een duidelijke structuur in het geheel viel niet te onderkennen, want de opeenvolgende secretarissen hebben niet steeds dezelfde methode van ordening aangehouden. Bij het inventariseren is binnen de rubrieken - inzover dit redelijk geacht werd - een chronologische volgorde aangebracht. Het archief is bij de wisseling van de secretariaten zes maal verhuisd; na de opheffing der vereniging is het archief opnieuw verplaatst, zodat het mogelijk is dat het een of ander is verloren geraakt.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Vereniging Stoomvaartbelangen Nederland (VSBN), nummer toegang 2.19.030, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Vereniging Behartiging Stoomvaartbelangen, 2.19.030, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Publicaties
Bronnen Vijf eeuwen binnenscheepvaart door dr. J.M. Fuchs, Amsterdam z.j. De Beurtvaart door mr. B. Wachter, Zwolle 1959. Het nieuwe binnenvaartrecht door Joh. Verhoeve. Zwolle 1954. De Rijnvaart in het tijdperk van stoom en steenkool 1831-1914 door H.P.H. Nusteling, Amsterdam 1974. Gedenkboek van de Nederlandsche Vereeniging van gezagvoerders bij de binnenvaart, Amsterdam 1924. Binnenscheepvaart , orgaan van het Nederlandsch Binnenvaartbureau, vanaf 1932. Mededelingenblad der V.S.B.N. , tweewekelijks bulletin der vereniging, 1890-1941.

Archiefbestanddelen