Back
Hof van Holland: Remissies en pardonnen, Datum interinement: 30-07-1548
Datum interinement
30-07-1548
Soort gratie
remissie
Gratie
Brussel
Gratieverlener
Karel V
Dader(s)
Jacob Claasz.
Woonplaats dader(s)
Udam (Waterland)
Slachtoffer(s)
Claas Claasz. alias 'Brouwer'
Soort delict
feit en doodslag
Jurisdictie delict
Waterland (baljuwschap)
Gedagvaarde officier
Gijsbrecht Jansz., baljuw van Waterland
Dader gevangen bij gratieverzoek?
Nee
Verzoening
Ja, wel tot stand gekomen
Verleend ter gelegenheid van
Goede Vrijdag
Advies gevraagd aan
Hof van Holland; wet van Waterland en Zeevang
Toedracht en bijzonderheden
vergelijking tussen rekest en oorkonde omdat zoveel info uit de oorkonde wordt weggelaten lokaal advies aan hvh en provinciaal advies aan de GR, vooronderzoekprocedurekwestiesmisdrijf niet verjaardgetuigenverslagenDe getuigenis van de twee meisjes komt bijna letterlijk overeen met de woorden in het rekest. (zie wp)Dit is een copie uit dezelfde tijd van het rekest. De adviesaanvraag stond bij copiering al in de marge, dus is waarschijnlijk gemaakt ten behoeve van de adviesaanvraag, maar de verbeteringen waren er in dat stadium nog niet (die worden dus pas gemaakt als de remissie verleend wordt, eigenlijk nogal logisch, maar leuk om te zien). De copie is in het handschrift van de griffier van het Hof van Holland Van DamNB het misdrijf is niet verjaard. Dit staat wel in het rekest en in het advies van het Hof van Holland, maar niet overgenomen in de gratieverlening. Veel laatste frasen uit het rekest gestreept. (verhaal over het klooster, wie de eerste aanvechter was, de zelfverdediging staat niet meer in de gratieverlening) opvallende wegstreping van achtergronden, die blijkbaar niet geschikt geacht worden voor de oorkondeonnozelBij interinement wel sprake van comparanten, maar de deurwaarder bij het doen van zijn exploit etc staat niet vermeld.Het interinement is op 30 juli 1548. Dan is het nét een jaar geleden.Rekest (apostille 27-01-1548)volgorde van gebeurtenissen:doodslag dd. 30 juli 1547Hij remonstrant heeft zitten eten en drinken in de herberg van Claas Jacobsz. Ruyck tot Udam met Claas Claasz., brouwer, en aldaar vrolijk wezende met nog ander gezelschap die zij daar vonden tot 8 uur in de avond zonnen ondergang zonder enige kwestie of geschil. Hij vertoondere gegaan om zijn water te maken en naar huis te gaan, niet ver van de herberg staande op de dijk, zo is meteen daarna stilzwijgende mede opgestaan C.C. alias brouwere volgende de remonstrant als niet verre van malcanderen wonende by hem comende. Zo hebben gezien Marytgen Jansdtr en Oeul Albrechtsdtr wezende omtrent dezelve herberghe op de dijk dat C.J.R. [foutje](hy) hem vertoondere bij de arm nam en terstond stak in de linkerborst en dat hij remonstrant een weinig stilstaande in een suyzelinghe ziende zijn bloet en voelende hem zo gekwetst heeft uit hitte van bloede terstond mede getrokken zijn broodmes en een steek gegeven in zijn linkerborst waaraan hij kort daarna stierf. Groot leetwezen. (Hier moet van de verbeteraar van de Geheime Raad het verhaal stoppen, want hij voegt nu in: Die welcke vresende riguer enz. advies gehad van de Raad in Holland) maar het request gaat door:Hij heeft zelf in een klooster in bed gelegen17 weken in hondertduyzent peryclen zyns lyfs (hier geen chirurgijn genoemd, maar wel ziekbed besproken) en daarna convalescerende bij de hulp van God want zijn wond was zeer gevaarlijk. heeft hem geabsenteerd, hoewel pays met partijen die hem vermits d'onnoselheyts des feyts om Goodswillen hebben vergeven als oick allt geene wes voorzeyt es blijct zoe by certificacie als by zoenbrieff hier aen gehecht mitsgaders eenen andere certificacie dat den broeder van de nedergeslagen zelver gheleden en geconfesseerd heeft dat Claas Claasz. zijnen broeder was de eerste voorvechter en de eerste steke gegeven heeft en daarbij komt dat de nedergeslagen zeer periculeux twistachtig was, want zijn eigen broer wilde niet langer met hem omgaan zorgende voor inconvenient zo als nu gebeurd is God betert.de remonstrant bidt daarom zeer ootmoedelijk dat hoewel tfeit niet verjaard is maar regard nemende op de onnozelheid van het feit, wezende genoeg, ja meer dan in deffensie zijns lijfs, hem suppl. all tselve gelieve te vergeven ende remitteren, mitsgaders civile beteringe want hij half gemoort was eer hij hem uyt hitte ziende zijn bloet deffendeerde ende dit doende zal uwe M.t recht doen. In de marge stond: L'advis de ceulx du conseil en Hollande fx a Bruxelles le xxvii de Janvier 1547(8) ende was getekent: N. StricGetuigenverhoor van schout, burgemeesters, schepenen en raad van Monnikendam 20 aug. 1547Voor het gerecht verschenen: Marytgen Jansdtr (15 j) en Oeul Albrechtsdr. (12 j) daer toe rechtelick verdaecht ter instancie ende versoucke Claas Simonsz. vader van de suppl. Jacob Claasz. en alle gebueren op Udam en hebben alle afzonderlijk met 'opgherechte vingheren' de eed afgelegd de waarheid te spreken hoe dat op de laatste dag van july ll. J.C. suppl. met C.C. alias brouwer was zittende en drinkende ten huize van C.J.R. J.C. wilde naar zijn huis gaan terstond daarna is C.C. stille zwijgende opgestaan en J.C. nagevolgd hem bij de arm genomen en alzo eerst aangevochten en gaf hem metdien een steek in zijn linkerborst in een duizelinge daarna weder tot hem zelve komende ende bevoelende dat hij zeer gekwetst was zijn brootmes uittrekkend C.C. een kwetsuur in zijn linkerborst gegeven.Het signet van de stad dat dagelijks gebruikt wordt op de brief geplaktZoenbrief 9 december 1547CopieWy Jan Iansz., schoudt in Zuyderwoude, Pieter Claasz. ende Symen Symensz. schepenen inden selven dorpe oirconden ende kennen dat voir ons gecomen zijn den eersamen meester Jacob Lambertsz., priester ende pastoir tot Monickendamme, heer Jan Samuelsz. priester ende pastoir onser parochiekercke, Claas Gerritsz. Schoutes ende Pieter Jansz. groot gebueren tot Zuyderwoude ons overbrengende dat op huyden date van dese binnen binnen onse parochiekercke vergadert zijn geweest de naeste vrunden van salige Claas Claasz. Brouwer, nedergeslagen, eysschers ter eender zyde ende die naeste vrunden van Jacob Claasz. den hantdadighen, verweerders ter andere zyde. Tusschen den welcken zy luyden geconstitueert ende gestelt zyn geweest middelaers an beyden zyden over ende weder overdragende aenmerkende die onnosele geschiedenisse des voirsz. nederslachs zo hebben die naeste vrunden van salige Claas Claasz. Brouwer doir vermaninge ende tusschenspreecken des voirn. middelaers de voirsz. nederslach puer om Goidts willen ende omme de passie lijden ende door ons lieffs Heren Jhesu Christi vergeven behoudelick dat den voirsz. Jacob Claasz. die voirsz. vrunden tot allen plaetsen schuwen sal zoe hem dat kennelicken wesen sal ende voirts den tijd van neghen naeste toecomende jairen te derven zijne woonstadt binnen der stadt van Monickendamme, Udamme, Zuyderwoud, Bensloot, Marcken ende Catwoude mer dair tot allen tyden in ende duer te reysen gast ofte coopmansgewys sonder alleen mer viermael des jairs doir Udam ten waire by nootsake van siecte sterfte van zijne naeste vrunden. Ende 't waterscip 't welcken met hem twien voerende es te havenen elcx in zijnen weeck (wijk) aldair hy woonachtich es ende inden weecke van Jacob Claasz. terstont nae die leveringe weder van Udam te zeylen vuytgezondert storm, onweder of stilte ende ist dat enige heyligen daghen, comen inden weecke van zijne medecompaen ende des morgens an commende zullen zij dien dach dair moghen blyven liggen, mer hem altoes heymelick in den schepe te houden ofte te varen aldair hy woenachtich es. Zyde oft gebuerde dat den voirsz. Jacob Claasz. eenen waterschip alleen voirde zoe sal hij gehouden wesen tot allen tyden t'onderhouden zoe in zijne weecke voirsz. staet, alle fraude en deceptie uuytgezondert. In accoirden der wairheit zoe hebben wy Jan Jansz., schoudt ende schepenen voirnoemt deze brieff bezegelt met onsen zegelen hier onder angehangen anno xv c seven ende veertich up den ixen dach decembris.gecollacioNeert jegens zyne originalen met drie zegelen van groenen was onder anhangende ende accordeert van woort tot woort doir my ..................................................?Getuigenverhoor schout burgemeesters en schepenen en raad van monnikendam4 Jan. 1548Jan Jacobsz. (49 j) Claas Jansz. waard (40 j), Claas Claasz. (50j), Jacob Woutersz (43j) op verzoek van Claas Simonsz.Jan Jacobsz.: dat lastman Claasz. met zijn broer Claas Claasz. brouwer nedergeslagene vroeger samen een waterschip gevoerd hebben en dat de ze lastman niet met zijn broer overweg kon en heeft hem het waterschip alleen gelaten. Als oom gevraagd waarom hij dat gedaan had antwoordde de lastman:”Lieve oom, ick en weet noch en mach niet met mijn broeder omgaan het is beter dat wij van malcanderen scheiden dan dat deen dander doot steekt of overboord werpt”.Claas Jansz. Waard: In zijn herberg op de laatste july 1547 J.C. en C.C. brouwer en meer anderen en dat hij van de voorn. deposant geen woord van twist met woorden ofte wercken gehoord had voordat de nederslag geschiedde die dag om 8 uur s'avonds en heeft ook gehoord van de lastman dat zijn broer Claas Claasz eerst aangevochten heeft.Claas Claasz.: heeft aan de lastman gevraagd wie de eerste steek gaf en deze heeft geantwoord dat het zijn broer was.Jacob Woutersz.: Had ook niet gehoord dat ze van te voren twist hadden in de herbergSignet dat dagelijks gebruikt wordt op de brief gedruktrekest (apostille 27-01-1548)Informatie- en adviesaanvraag van het hof van holland aan de baljuw van Waterland en Zeevanck Gijsbrecht Jansz. (handschrift Van Dam)10 februari 1548de Heer van Beveren vander Veere, Vlissingen, brouwershaven, Duveland, Stadhouder Generaal d'eerste ende andere Raden dez keizers over Holland en ZeelandWy senden u de copie autentiek van zeker request de K.M.t gepresenteert van wegen Jacob Claasz. met de attestatien ende verificacien daarbij gevoegd ten einde ghij ons overzendt de informatie op het feit in het voorsz. request geroert bij u genomen of nog te nemen met uw advies op hetgeen de suppl. is verzoekende. Geschreven in Den Haag de 10de februari 1548Certificatie (open brief) van burgemeester en raad van Enkhuizen22 febr 1548 (stilo communi)Gecompareerd broeder Dirk(42j) prior van St. Augustijn convent binnen Enkhuizen en meester Jan Knessoon (36j) op verzoek van Claas Simonsz uit UdamOp hun eed verklaren ze dat J.C. van udam op de eerste augustus l.l. 's avonds binnen het klooster gebracht is omtrent 4 uur, zer deerlijk en miserabel gekwetst in de linkerborst boven tspeen met eenen doorgaande wond zeer periculose des levens en heeft in het klooster continuelijk en stadich gebleven een zekere lange tijd tot hij geheel genezen wasHet zegel op het spatium gedruktInformatie en advies van de baljuw van Waterland en Zeevanck Gijsbrecht Jansz., 7-3-1548 aan het Hof van HollandIn antwoord op uw besloten brief van 10 februari 1548 heb ik gevisiteerd de supplicatie met de stukken daar bij gevoegd de K.M.t gepresenteerd van J.C. van Udam die remissie verzoekt van de nederslag die hij onnozel en in defensie van zijn lijf heeft begaan op de persoon van C.C. brouwer en mij geinformeerd op de inhoud en niet alleen de deposanten gehoord maar anderen die van de materie wisten te spreken die allen conform de inhouden deposeerden. Daarom lijkt het mij nodeloos de informatie in geschrifte te zenden, maar u daarover te adviseren. De suppliant is een jong man belast met wijf en kleine kk., van goede name en fame, geen vechter, noch continueldrancker., anders niet hebbende dan hij nacht en dag met vissen zuurlijk zijn kost wint, zonder reproche, behalve dit ongeluk god betert. Mijn advies: dunkt mij op correctie dat anschouw nemende wat voorsz. is als bijzonder hy suppliant zonder woord of weerwoord nergens of wetende verraderlijk erst in zijn borst is gestoken, wat genoeg was voor een doodwond, zulks dat hij lange tijd daarof in een klooster in Enkhuizen in grote perikel te meester gelegen heeft en voordat hij toesloeg is een suysselinge daer naer tot hem gekomen ziende zijn bloed in verwerens zijns lijfs tfeit gedaan heeft. men zal hem wel mogen verlenen brieven van remissie ja zonder amende civile soe dat hij dat versouckende is al tselve stellende niettemin tot discretie en goedduncken van U edelenAdvies van het Hof van Holland aan de Geheime Raad (handschrift Van Dam)15-03-1548We hebben het request gevisiteerd en over de toedracht en de naam en faam van de suppliant de baljuw van Waterland doen schrijven om informatie. En na zijn advies ontvangen te hebben en verificacie hierbij gevoegd gevisiteerd te hebben dunkt ons ter correctie van Uwe M. dat men de suppliant zijn verzochte remissie zal mogen accorderen zonder amende civile omdat het zelfverdediging was niettegenstaande dat het feit niet verjaard is.- twee broeders getuigen