2.13.130 Inventaris van het archief van de Nederlands Liaison Officier bij het Algemeen Hoofdkwartier te New Delhi en de Nederlands East Indies Liaison Mission bij het Hoofdkwartier Allied Land Forces South East Asia, 1942-1946

De taak en de positie van een NLO alsmede de Nederlandse stafsecties toegevoegd aan de Britse hoofdkwartieren waren tweeledig. De Britten moesten worden ingelicht omtrent alle zaken die zich in Nederlands-Indië voordeden, anderzijds wilde de Nederlandse militaire leiding op de hoogte blijven van Britse militaire inzichten, wensen en plannen. Hiertoe ontvingen deze missies afschriften van allerlei berichtenverkeer.

Aangekomen op 25 mei 1942, werd kolonel KNIL D.C. Buurman van Vreeden aangesteld als NLO bij het Algemeen Hoofdkwartier van het zgn. India Command te New Delhi. De NLO stond rechtstreeks onder bevel van de Bevelhebber der Strijdkrachten in het Oosten (BSO) en diende laatstgenoemde op de hoogte te houden van het strategisch beleid dat werd uitgezet bij het India Command, en dan met name als daarbij Nederlandse troepen dan wel Nederlands-Indisch grondgebied bij betrokken werd.

Op de Quebec conferentie in augustus 1943 werd besloten dat er een Anglo-Amerikaans commando moest komen voor de strijd in Burma, Maleisië en Indo-China. Daartoe werd in oktober 1943 het South East Asia Command (SEAC) opgericht. Op 16 november werd Admiral Lord Louis Mountbatten benoemd tot Supreme Allied Commander South East Asia (SACSEA). Doordat het operationele gebied zich o.a. uitbreidde tot Sumatra was meer inspraak in het SEAC gewenst en werd een Nederlandse stafofficier toegevoegd. Deze functie werd vervuld door Buurman van Vreeden tot eind 1945 en hij verzorgde de verbinding tussen het Hoofdkwartier SEAC en de BSO. Hij werd in juli 1943 tevens benoemd tot militaire attaché bij Hr. Ms. Ambassade te Chungking. Deze post bezette hij tot augustus 1944. Het hoofdkwartier SEAC was gevestigd in New Delhi en is in juli 1944 verhuisd naar Kandy. In februari 1946 werd Buurman van Vreeden vervangen door kolonel W.J. van Gulik. Eind 1943 arriveerden kapitein-ter-zee J.P.H. Perks en hoofdofficier-vlieger tweede klasse K.J.A. Meester in New-Delhi. Zij werden ook geplaatst als Nederlandse stafofficieren bij het hoofdkwartier SEAC.

Als onderdeel van het SEAC werd op 12 november 1944 het Allied Land Forces South East Asia (ALFSEA) opgericht. Dit was een samenvoeging van de operationele commando's van de landstrijdkrachten van het 11th Army Group van het Engelse leger en de Amerikaanse grondtroepen in Zuid-oost Azië. Aan dit hoofdkwartier was een Netherlands East Indies Liaison Mission (NEILM) toegevoegd. Het hoofdkwartier was gevestigd te Singapore terwijl de missie was gehuisvest in Changi (± 17 km van Singapore). Bij de missie waren ingedeeld de generaal-majoor G.A. Ilgen, kolonel A. Struyvenberg, kapitein J. Swartjes, kapitein W.M. Leyder, sergeant-majoor C.W. Oxener en sergeant R.S. Gerzon. Taak van de missie was het adviseren en inlichten omtrent alle militaire aangelegenheden in Nederlands-Indië aan het hoofdkwartier ALFSEA en informatie omtrent de Britse en Amerikaanse strijdkrachten mede te delen aan de BSO, in een later stadium ook aan de Legercommandant. Een andere taak is het persoonlijk of schriftelijk contact tot stand brengen tussen Britse en Nederlands-Indische militaire instanties en vice versa. De missie bezat, in tegenstelling tot de stafofficieren bij het SEAC, geen bevoegdheden en uitvoeringsorganen maar kon in het algemeen slechts bemiddelend en tot zekere hoogte controlerend optreden.

Ruim een jaar na het beëindigen van de oorlog tegen Japan had het bondgenootschap zijn grootse doelen bereikt en was in het gebied niet langer een gecombineerd commando meer nodig. Op 30 november 1946 werd tot opheffing overgegaan van het SEAC en zijn onderdelen zoals ALFSEA.

In deze collectie zijn twee archieven bijeengebracht, te weten het archief van de NLO bij het Algemeen Hoofdkwartier, later als stafofficier bij het Hoofdkwartier SEAC, te New Delhi en het archief van de NEILM, toegevoegd aan het Hoofdkwartier ALFSEA. Het betreft hier afgesloten archieven.

Uit een aantekening in een agenda blijkt dat het eerst genoemde archief nog te New Delhi in 1944 geschoond is. Nadat de archieven waren overgeplaatst naar Nederland, waarschijnlijk in 1949 of 1950, zijn ze bewerkt door de voorganger van het Nederlandse Instituut voor Militaire Historie (NIMH) namelijk de Historische Sectie van de Marinestaf (HSM). De bewerking bestond eruit dat aan de hand van de agenda's werd gecontroleerd of alle oorspronkelijk ingekomen en uitgaande stukken waren overgeplaatst. Als een stuk werd aangetroffen, is dit in de agenda op de plaats waar het betreffende stuk oorspronkelijk was in- of uitgeboekt met een rode V aangetekend. Werd een stuk niet aangetroffen dan is in de agenda de inboeking met een rood potlood doorgehaald.

Op het archiefstuk werd het oorspronkelijke registratiekenmerk doorgehaald met potlood. Een door de HSM ontwikkelde nieuwe code is met inkt in de rechterbovenhoek aangebracht. Deze code bestond uit een hoofdletter gevolgd door een kleine letter met een volgnummer (Fa-1 tot en met Fh-13). De relevante archiefstukken werden uit de archieven gehaald en op code afgesteld. Vervolgens werd een toegang vervaardigd in de vorm van een lijst waarin elk stuk kort in werd omschreven.

De archieven waren oorspronkelijk gevormd volgens het rubriekenstelsel. Daarbij werd bij het archief van NLO bij het Algemeen Hoofdkwartier te New Delhi de volgende groepering aangehouden:

• A Algemene correspondentie.
• B Inlichtingendienst.
• C Japanse berichten omtrent Nederlands-Indië.
• D Vlootbewegingen Nederlandse schepen.
• E Detachement Insulinde recrutering, agenten.
• F Verdediging van Brits-Indië en Ceylon; verwachtingen omtrent mogelijk optreden van de vijand; strategie in het algemeen.
• G Recrutering "Inheemschen" Midden Oosten.

Later, maar in elk geval zeker met ingang van 1 januari 1944 werd overgestapt op een ander rubriekenstelsel, dat de volgende indeling kende:

• A Navy.
• B Army.
• C Air.
• D Civil affairs.
• E Inlichtingen.
• F Personeel.
• G Materieel.
• H Nederlandse belangen (propaganda en psychological warfare).
• I Vertegenwoordiging.
• J Financiën.
• K Verplaatsingen.
• L Instructies.
• M Planning & operaties.
• N P-Division.
• O Japanse oorlogsmisdadigers.
• P Algemeen.
• T Algemeen, o.a. adressen.

Voor het archief van de NEILM bij het Hoofdkwartier ALFSEA werd een filenummer gehanteerd die te vergelijken is met het rubriekenstelsel.

Daarbij werd de volgende indeling aangehouden:

• 10000 Materieel.
• 10003 Opzenden troepen.
• 10005 Navy Army Airforce Institutes-goederen.
• 10007 Organisatie.
• 11000 Operatiën South East Asia.
• 11001 Operationele acties.
• 11002 Inzetten troepen Sumatra.
• 11005 Scheepvaart.
• 11006 Japanse krijgsgevangenen.
• 11009 Planning en operatiën.
• 11009C Oorlogsuitrustingstaten.
• 12002 Inlichtingen bulletins.
• 12004 Inlichtingen.
• 13000 Formeren eenheden.
• 13002 Evacuatie.
• 13004 Hereniging en voeding.
• 14003 Politiek en gezagsverhoudingen.
• 14004 Radio en Publiciteitsdienst.
• 15050 Militaire aangelegenheden Singapore.

Nadat door het HSM een eigen codering was aangebracht heeft er een vermenging plaatsgevonden, waardoor de archiefstukken niet meer kunnen worden teruggebracht naar bovengenoemde rubrieken.

Overbrenging van een overheidsarchief

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Nederlands Liaison Officier bij het Algemeen Hoofdkwartier te New Delhi en de Nederlands East Indies Liaison Mission bij het Hoofdkwartier Allied Land Forces South East Asia, nummer toegang 2.13.130, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Liaison Officie HQ New Delhi en South East Asia, 2.13.130, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar