Back to search results

2.20.54 Inventaris van de archieven van de Stoomvaart Maatschappij Nederland (SMN); Koninklijke Paketvaart-Maatschappij (KPM); Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen (KJCPL): Scheepsjournalen, 1872-1972

Enter a search query
PreviousNext

Archief

Titel

2.20.54
Inventaris van de archieven van de Stoomvaart Maatschappij Nederland (SMN); Koninklijke Paketvaart-Maatschappij (KPM); Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen (KJCPL): Scheepsjournalen, 1872-1972

Auteur

J.A.A. Bervoets

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1991 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Stoomvaart Maatschappij Nederland; Koninklijke Paketvaart-Maatschappij; Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen (SMN / KPM / KJCPL): Scheepsjournalen
SMN / KPM / KJCPL Scheepsjournalen

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1872-1972

Archiefbloknummer

I26149

Omvang

; 196 inventarisnummer(s) 36,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Stoomvaart Maatschappij "Nederland" Koninklijke Java-China Paketvaart Lijnen Koninklijke Paketvaart-Maatschappij Royal Interocean Lines

Samenvatting van de inhoud van het archief

Dit archief bevat scheepsjournalen van de Stoomvaartmaatschappij "Nederland" (1872-1961); van de Koninklijke Paketvaart-Maatschappij (1940-1963) en van de Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen of Royal Interocean Lines (1959-1967). De journalen zijn geordend op scheepsnaam. Daarnaast zijn er van een aantal schepen van de Stoomvaart Maatschappij "Nederland" registers met berekeningen van de koersbepaling aan de hand van astronomische waarnemingen (1936-1941).

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
De hier beschreven scheepsjournalen zijn opgesteld door de gezagvoerders van de schepen op grond van art. 348, 349 en 351 van het Wetboek van Koophandel, dat de gezagsvoerders daartoe verplicht. Aan de hand van dit document konden lotgevallen van lading en passagiers worden gecontroleerd en kon worden nagegaan in hoeverre de gezagsvoerders aansprakelijk konden worden gesteld voor eventuele schade. Tevens dienden zij voor inschrijving van geboorten en sterfgevallen ingevolge art. 35 en 60 van het Burgerlijk Wetboek. De gezagvoerders waren verplicht het journaal op aanvraag als bewijsmateriaal over te leggen als zij verklaringen moesten afleggen ten aanzien van hun schepen of de daarmee vervoerde passagiers of vrachten; dat was vooral het geval als er sprake was van schade. Maar ook moest erin worden gecontroleerd of de verplichte veiligheids- en controlehandelingen in de voorgeschreven regelmaat werden uitgevoerd; hiervan werd dan ook in de journalen uitvoerig melding gemaakt. In buitenlandse havens werden belangrijke aantekeningen op grond waarvan bepaalde aanspraken konden worden afgeleid, mede door de Nederlandse consul geparafeerd. Bij thuiskomst moest het journaal worden overhandigd aan de waterschout, die het arresteerde.
Deze scheepsjournalen waren voor de rederij beter te gebruiken naarmate de aantekeningen beter controleerbaar waren. Men streefde er dus naar de inhoud zo routinematig mogelijk vast te leggen via standaardinstructies. In recentere tijden werden niet alleen door de gezagvoerder, maar ook door de machinist en - bij speciale vrachtschepen - door de beheerder van koelruimten technische journalen bijgehouden. De reder kon dan achteraf gebreken en de kosten van reparatie controleren, maar ook hier diende het journaal vooral als bewijs dat de voorgeschreven handelingen juist waren uitgevoerd. Het historisch belang van een scheepsjournaal van een koopvaardijschip op de geregelde lijnvaart of een vrachtschip kan dus over het algemeen als gering worden beschouwd. Alleen als door bijzondere omstandigheden van de routine werd afgeweken werd het journaal een historisch document.
Geschiedenis van het archiefbeheer
De series scheepsjournalen van de Stoomvaartmaatschappij "Nederland", de Koninklijke Paketvaart-Maatschappij en de Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen (Royal Interocean Line) zijn slechts fragmentarisch aan de Tweede Afdeling van het Algemeen Rijksarchief overgedragen. Het overgrote deel is afkomstig van de Stoomvaartmaatschappij "Nederland", maar dit is slechts 20 tot 25% geweest van het oorspronkelijke bestand. De maatschappij droeg namelijk zijn vooroorlogse scheepsjournalen over aan het Nederlands Economisch-Historisch Archief (NEHA). De omvang van dit bestand was 140 meter. Deze partij is in 1973 geheel vernietigd toen de archiefbewaarplaats van het NEHA in Den Haag werd opgeheven.
De Stoomvaartmaatschappij "Nederland" droeg vervolgens de scheepsjournalen die nog bij de administratie berustten over aan het Nederlands Scheepvaartmuseum in Amsterdam, die ze op zijn beurt in 1996 aan het Algemeen Rijksarchief overdroeg (Inv.nrs. 185-195). Het betrof enkele passagiersschepen en vrachtschepen uit de periode vóór 1900 en verder naoorlogse journalen die nog bij de administratie in gebruik waren. In de archieven van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij en de Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen werden slechts incidenteel scheepsjournalen aangetroffen.
De verwerving van het archief
De rechtstitel is (nog) onbekend
De verwerving van het archief
Het archiefblok bevat archiefstukken onder verschillende rechtstitels verworven.

Inhoud en structuur van het archief

Verantwoording van de bewerking
In overleg met het Scheepvaartmuseum, dat mede heeft onderzocht in hoeverre scheepsjournalen nog kunnen bijdragen aan de geschiedenis van de scheepvaart, zijn categorieën vastgesteld op grond waarvan de scheepsjournalen nader konden worden geselecteerd.
In 1991 kwamen de Tweede Afdeling en het Scheepvaartmuseum overeen dat alle scheepsjournalen mochten worden vernietigd, behalve:
  • Scheepsjournalen van de eerste en de laatste vaart
  • Scheepsjournalen, waarin melding is gemaakt van geboorte en overlijden van opvarenden
  • Scheepsjournalen, waarin belangrijke bijzondere voorvallen staan vermeld.
Bij de selectie van de scheepsjournalen kon gebruik worden gemaakt van de inhoudsopgave die voorin de journalen staat afgedrukt. Waar dit niet het geval is - namelijk in alle scheepsjournalen vóór 1914 - heeft vooralsnog geen selectie plaats gevonden. Deze journalen zijn over het algemeen nog veel "leesbaarder" en ademen nog enigszins de sfeer van hun door de Linschoten Vereniging uitgegeven voorgangers. Over de periode 1900-1940 heeft de administratie zelf deze selectie toegepast; er zijn alleen journalen van de eerste vaart of met een ernstig voorval bewaard gebleven.
Ordening van het archief
De scheepsjournalen zijn geordend op scheepsnaam per maatschappij.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Stoomvaart Maatschappij Nederland; Koninklijke Paketvaart-Maatschappij; Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen (SMN / KPM / KJCPL): Scheepsjournalen, nummer toegang 2.20.54, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, SMN / KPM / KJCPL Scheepsjournalen, 2.20.54, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
Scheepsjournalen van de Stoomvaart Maatschappij Nederland (S.M.N.) berusten bij het Gemeente-archief Amsterdam.
Andere delen van de archieven van de KPM en de KJCPL zijn beschreven in de volgende toegangen:
  • 2.20.35 - Koninklijke Paketvaart Maatschappij (KPM); Koninklijke Java-China Paketvaart Lijnen (KJCPL): Plaatsingslijst volgens Classificatie, 1892-1972 (1973).
  • 2.20.58.01 - Koninklijke Paketvaart Maatschappij (KPM): Ongecodeerde stukken, (1882) 1891-1970 (1973).
  • 2.20.58.02 - Koninklijke Java-China Paketvaart Lijnen (KJCPL): Ongecodeerde Stukken, (1898) 1902-1974.
  • 2.20.59 - Inventaris van de archieven van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij (KPM); Koninklijke Java-China Paketvaart Lijnen (KJCPL): Jaarverslagen en balansen