Back to search results

2.19.262 Inventaris van het archief van het Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid (NCHR) 1946-1952

Het archief bevat stukken over in de organisatie en werkwijze van het Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid, dat zich onder leiding van prof.mr. P.S. Gerbrandy keerde tegen het akkoord van Lingaddjati (november 1946) over de Indonesische onafhankelijkheidskwestie.
Download finding aid as PDFDownload finding aid as XML

Look into the research guide

Enter a search query
PreviousNext

Description

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

2.19.262
Inventaris van het archief van het Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid (NCHR) 1946-1952

Auteur

H.H. Jongbloed

Versie

19-10-2020

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2015 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Stichting Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid
Rijkseenheid

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1946-1951

Archiefbloknummer

I142

Omvang

; 25 inventarisnummer(s) 0,40 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Stichting Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid, 1945-1952

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bevat stukken over in de organisatie en werkwijze van het Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid, dat zich onder leiding van prof.mr. P.S. Gerbrandy keerde tegen het akkoord van Lingaddjati (november 1946) over de Indonesische onafhankelijkheidskwestie.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
De oprichtingsvergadering van het Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid (NCHR) vond plaats op 14 december 1946, als uitvloeisel van een radiorede van prof. mr. P.S. Gerbrandy van 2 december 1946 waarin hij stelling nam tegen het in november 1946 geparafeerde akkoord van Lingaddjati tussen de Nederlandse regering en de regering van de Republiek Indonesië. De brede bijval die Gerbrandy’s rede ondervond, leidde tot de oprichting van het Comité. Bij notariële acte van 28 maart 1947 werd daaronder een formele juridische basis gelegd, die het comité de vorm van een stichting gaf. De oprichting daarvan werd verricht door Gerbrandy zelf, oud-minister van Koloniën C.J.I.M. Welter, generaal b.d. H.G. Winkelman en drs. W. Reyseger, handelend voor zichzelf en als gemachtigde van een mej. J.E. van Ravesteyn. De oprichtingsakte formuleerde dat verandering van de grondwettelijke structuur en staatsorde van het Koninkrijk uitsluitend behoorde te geschieden langs de in de grondwet voorgeschreven weg en niet langs wegen waardoor de grondwetgever bij voorbaat gebonden werd. Voor een regeling van de Indische kwestie achtte het Comité daarom de handhaving van de Rijkseenheid een onmisbare voorwaarde. Het Comité zou een algemeen bestuur kennen waaruit een dagelijks bestuur zou kunnen worden gevormd. Dat gebeurde ook dadelijk. Zowel van het algemene als het dagelijkse bestuur werd Gerbrandy voorzitter en Reyseger secretaris. De stichting besloot in januari 1950 in liquidatie te gaan met als liquidateurs Gerbrandy, Welter, J.W. Meyer Ranneft en H.G. Winkelman. In augustus 1952 was de liquidatie voltooid en werd de stichting opgeheven. ( NL-HaNA 2.21.068 Gerbrandy inv.nr. 115. )
Geschiedenis van het archiefbeheer
Bescheiden over de werkzaamheid van het Comité waren al bekend uit de archieven van met name Gerbrandy ( NL-HaNA 2.21..068 Gerbrandy inv.nrs. 115-154 en 194-207. ) en Meyer Ranneft ( NL-HaNA 2.21.121 Meyer Ranneft inv.nrs. 113-127 en 774. ) . Uit een conglomeraat van archieven die alle in verband staan met de persoon van drs. W. Reyseger (1901-1976), is een deel van het secretariaatsarchief van het comité tevoorschijn gekomen. Zwaartepunt van dit conglomeraat-Reyseger was het archief van de Tweede Afdeling, de ‘politieke’ afdeling, van het Ministerie van Algemene Zaken, dat de voorzitter van de ministerraad dr. H. Colijn in juli 1937 had opgericht om verlost te zijn van het beheer van een vakdepartement. Reyseger was hoofd van die Tweede Afdeling geworden. In augustus 1945 werd hij benoemd tot secretaris van de Raad voor het Rechtsherstel en vervolgens ingaande 1 oktober 1955 tot secretaris-generaal van de Stichting Reactor Centrum Nederland te Petten. Zijn archiefconglomeraat liet hij bij de Raad voor het Rechtsherstel achter, waar het in 1957 onder de naam ‘AZ-archief van Reyseger’ bekend stond ( http://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_Reyseger. Nationaal Archief, archief van de Raad voor het Rechtsherstel, Secretariaat, in bewerking, voorlopig inv.nr. 52, circulaire van 21 maart 1957 van de secretaris- generaal van het ministerie van Justitie aan alle onder dat ministerie ressorterende organen om opgave van beschikbare archiefruimte, waarop bij de Raad voor het Rechtsherstel is bijgeschreven: ‘Het AZ-archief van Hr. Reyseger niet meerekenen, dat moet eerstdaags verdwijnen’. ) . Vandaar is het, vermoedelijk wel door toedoen van G. Puchinger, overgegaan naar de Abraham Kuyperstichting – Puchinger promoveerde immers in 1969 op zijn disstertatie Colijn en het einde van de coalitie en heeft daarbij aantoonbaar met het archief van de Tweede Afdeling van het ministerie van Algemene Zaken (1937) gewerkt. Van de Kuyperstichting is het conglomeraat-Reyseger overgegaan naar het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (HDCNP) aan de Vrije Universiteit, opgericht door Puchinger, waar het bekend stond onder de benaming ‘Ministerieel archief Colijn’. In het kader van de bewerking in 2010-2013 van een tiental archiefbestanden bij het HDCNP waaraan de naam van Colijn kleefde, is het conglomeraat-Reyseger in 2013 door het HDCNP aan het Nationaal Archief afgestaan en bij akte van 23 september / 2 oktober 2015 formeel geschonken. Daar bleek de werkelijke samenhang van de de archieven in het conglomeraat, dat vervolgens in zijn respectieve onderdelen uiteengenomen is en verwerkt.
De verwerving van het archief
Het archief is door schenking verworven.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Het fragmentarische karakter van het archief permitteert geen conclusies over de oorspronkelijke structuur. Over de inhoud geven de beschrijvingen voldoende inlichtingen.
Selectie en vernietiging
Bij de bewerking is geen selectie en/of vernietiging toegepast. Inv.nr. 6 heeft waterschade opgelopen waarop vervolgens schimmelwoekering is opgetreden. Dat materiaal is gedesinfecteerd maar herstel van de aangerichte materiële schade was niet zinvol zo al mogelijk.
Verantwoording van de bewerking
Het archief is overeenkomstig gebruikelijke standaarden beschreven.
Ordening van het archief
Door het fragmentarische karakter van het archief kon worden volstaan met een chronologische ordening van de beschrijvingen.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Stichting Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid, nummer toegang 2.19.262, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Rijkseenheid, 2.19.262, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
Verwant materiaal is aanwezig in de archieven van prof.mr. P.S. Gerbrandy en J.W. Meyer Ranneft.
Publicaties C. Fasseur, Eigen meester, niemands knecht, het leven van Pieter Sjoerds Gerbrandy minister-president van Nederland in de Tweede Wereldoorlog (Amsterdam 2014) R. Stevens, ‘Een (buiten)parlementaire lobby: het Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid 1946-1950’, in Politiek(e) opstellen : jaarlijkse uitgave van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis van de Juridische Faculteit , 15-16 (1995-1996), Nijmegen 1996, p. 113-135, ookvia internet beschikbaar.

Inventories