Terug naar zoekresultaten

2.24.25 Inventaris van het fotoarchief gevormd door het Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten, (1893) 1949-1975 (1976)

Het archief is gevormd tijdens de uitvoer van verschillende werkzaamheden van het Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten (IRM). Dit archief betreft een verzameling foto's gemaakt of verzameld zijn in opdracht van het IRM. Een groot deel van de foto's zijn afkomstig van (als documentatie betreffende) Nederlandse tentoonstellingen.
Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.24.25
Inventaris van het fotoarchief gevormd door het Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten, (1893) 1949-1975 (1976)

Auteur

PWAA

Versie

14-06-2018

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2008 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Fotocollectie Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten
Fotocollectie Roerende Monumenten

Periodisering

archiefvorming: 1949-1975
oudste stuk - jongste stuk: 1893-1976

Archiefbloknummer

8053

Omvang

; 2536 inventarisnummer(s) 4,50 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Fotocollectie

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief is gevormd tijdens de uitvoer van verschillende werkzaamheden van het Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten (IRM). Dit archief betreft een verzameling foto's gemaakt of verzameld zijn in opdracht van het IRM. Een groot deel van de foto's zijn afkomstig van (als documentatie betreffende) Nederlandse tentoonstellingen.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Het Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten werd in 1949 bij Koninklijk Besluit ingesteld. De directeur was de Rijksinspecteur én het hoofd van de Dienst voor 's Rijks Verspreide Kunstvoorwerpen (DRVK). Deze dienst was ondergebracht bij het Bureau van de Rijksinspecteur. De heer D.F. Lunsingh Scheurleer was van 1949-1973 de Rijksinspecteur. In 1973 werd deze functie overgenomen door de heer drs. R.R. de Haas. Het Bureau van de Rijksinspecteur heeft onder verschillende ministeries geressorteerd; achtereenvolgens onder het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, vanaf 1965 onder het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk en sinds 1982 onder het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur.
In 1973 werd R.R. de Haas Rijksinspecteur en directeur van de DRVK. Hij hief de scheiding tussen de twee diensten op. In 1975 is het Bureau van de Rijksinspecteur opgeheven, maar de functie van Rijksinspecteur bleef tot 1996 bestaan. De Dienst Verspreide Rijkscollecties (sinds 1975 de naam van de vroegere DRVK) fuseerde in 1985 met de Nederlandse Kunststichting en het Bureau Beeldende Kunst Buitenland tot de Rijksdienst Beeldende Kunst (RBK). In 1997 fuseerde de RBK met de Opleiding Restauratoren en het Centraal Laboratorium voor onderzoek van voorwerpen van kunst en wetenschap tot het Instituut Collectie Nederland.
Het Bureau voor de Rijksinspecteur legde de fysieke toestand van collecties van musea en andere kunstinstellingen vast en registreerde de collecties. Het inventariseerde echter niet de collecties van rijksmusea. Het Bureau hield dus toezicht op het behoud van kunstvoorwerpen. Een deel van deze foto-collectie is in dit kader tot stand gekomen. Daarnaast leende het Bureau kunstvoorwerpen uit de collectie van het Rijk uit om overheidsgebouwen van decoratie te voorzien. Tevens werden deze voorwerpen uitgeleend ten behoeve van tentoonstellingen. Onder de te inventariseren voorwerpen werd verstaan:
  • Rijksaankopen moderne kunst sinds 1932;
  • Schenkingen en legaten die sinds 1935 waren ondergebracht bij het Centraal Bureau voor de Genealogie te Den Haag;
  • Na 1945 gerepatrieerde kunstvoorwerpen uit het bezit van de Staat der Nederlanden die werden ondergebracht bij de Stichting Nederlands Kunstbezit;
  • Kunstvoorwerpen die door de Contraprestatie (1949-1956) en de Beeldende Kunstenaarsregeling (1956-1987) in rijksbezit waren gekomen;
  • Voorwerpen die onder het oude rijksbezit vielen, maar niet tot de collectie van een rijksmuseum behoorden.
Daarnaast organiseerde het Bureau vanaf 1954 tentoonstellingen op scholen, vanaf 1955 rustte ook het organiseren van reizende tentoonstellingen op de schouders van de medewerkers van het Bureau. Op deze manier moesten respectievelijk scholieren en inwoners van Nederland die moeilijk toegang hadden tot kunstinstellingen, in aanraking komen met kunst. Tussen 1956 en 1985 zijn er 72 tentoonstellingen georganiseerd. Verder verwierf de DRVK kunst om overheidsgebouwen aan te kleden, zowel door schenkingen als door aankoop. Vanaf 1973 werden de inspanningen om kunst te verwerven vergroot. In de jaren tachtig werd vooral kunst verworven waarvan een lacune bestond in de rijkscollectie. Ook ontplooide het Bureau van de Rijksinspecteur verschillende activiteiten voor (buitenlandse) ingewijden in de kunstwereld om de kennis over Nederlandse musea, Nederlandse kunst en het behoud van museumobjecten te vergroten. Voorbeelden hiervan zijn de Kunstweken en de museumcursus zijn.
De Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten voorzag de minister en kunstinstellingen van advies. De Rijksinspecteur was secretaris van de Rijkscommissie voor de Musea. Deze commissie adviseerde de minister over subsidieverzoeken van musea, alsmede over aankoopsubsidies voor kunstvoorwerpen. Vanaf 1988 was door herziening van de Monumentenwet de functie van Rijksinspecteur niet meer te combineren met het secretariaat van de Rijkscommissie voor de Musea. Van 1946 tot 1980 publiceerde de Rijksinspecteur de gegevens over de Rijkscommissie in het jaarverslag van het Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten. Tenslotte inspecteerde de Rijksinspecteur kunstvoorwerpen in Nederland en gaf advies over het behoud van voorwerpen, met name aan kleine en middelgrote culturele instellingen. Daarnaast gaf hij advies aan beheerders van monumenten, zoals kastelen over het behoud. Het Bureau maakte ter documentatie foto's van (zalen van) musea en monumenten. Aan de minister bracht de Rijksinspecteur verslag uit over het beheer van kunstvoorwerpen.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het archief is gevormd tijdens de uitvoer van verschillende werkzaamheden van het Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten (IRM). Dit bureau is in 1949 opgericht. Waar het archief precies gehuisvest werd, is onduidelijk. Naar alle waarschijnlijkheid was de fotocollectie van het Bureau van 1956 tot en met 1987 ondergebracht in een van de depots van het Bureau aan de Kazernestraat te Den Haag. Na de fusie tot de Rijksdienst Beeldende Kunst bleef het archief in Den Haag. In 1997 is, bij de oprichting van het Instituut Collectie Nederland, het archief naar Amsterdam verhuisd.
Het archief van het Bureau heeft een omvang van 28 meter. Het foto-archief beslaat 10 meter. Daarvan is 7, 25 meter geïnventariseerd. Het archief is compleet. Het is inhoudelijk gerelateerd aan andere archiefonderdelen die bij het Instituut Collectie Nederland (ICN) aanwezig zijn, zoals Dienst voor 's Rijks Verspreide Kunstvoorwerpen en de Rijksdienst Beeldende Kunst. Het archief van IRM was gedeponeerd bij ICN. De fotokartonnen uit dit archief waren alfabetisch op plaatsnaam geordend. De fotokartonnen waren te raadplegen in een kaartenbak, maar hadden geen toegang. Er heeft voorheen geen bewerking of vernietiging van dit archiefonderdeel plaatsgevonden. Verder is de materiële toestand van dit archiefonderdeel goed. Er zijn geen sporen van schimmel of waterschade geconstateerd. In juni 2007 werd dit archiefonderdeel overgebracht naar Project Wegwerken Archiefachterstanden voor bewerking.
Het archief is in 2007 door ICN overgebracht naar het Nationaal Archief, krachtens artikel 12 van de archiefwet 1995.
De verwerving van het archief
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Dit archiefonderdeel bestaat uit foto's en reproducties op fotokartons. Het archief is in drie delen opgesplitst.
  1. Foto’s met opnamen van het kantoor van de Rijksinspecteur aan de Kazernestraat te Den Haag. Daarnaast worden in deze deelverzameling opnamen aangetroffen van door het Bureau georganiseerde reizende tentoonstellingen.
  2. Foto’s van tentoonstellingen die werden georganiseerd door cultuurbeherende instellingen.
  3. Foto’s van de collecties van Nederlandse cultuurbeherende instellingen.
Op de voorzijde van de fotokartons zijn een of meerdere foto's geplakt. Op de achterzijde staat een stempel van het Bureau voor de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten. Op deze stempel zijn verschillende categorieën te onderscheiden. Naast de plaats, de gemeente, provincie en naam van het museum kunnen ook bijzonderheden, opstelling, opname, fotograaf en negatief vermeld zijn. Onder bijzonderheden wordt omschreven wat er op de foto te zien is. Voor opstelling geldt dat daar de datum wordt geplaatst sinds wanneer het afgebeelde al op die wijze te zien is. Onder opname is de datum ingevuld wanneer de foto gemaakt is. Bij veel foto's zijn niet alle categrorieën ingevuld. Daarnaast zijn er fotokartons die geen stempel bevatten van het Bureau van de Rijksinspecteur, maar duidelijk in een serie horen. De foto's op deze fotokartons zijn gemaakt van informatiepanelen die gebruikt werden voor de reizende tentoonstellingen, die werden georganiseerd door het Bureau.
Selectie en vernietiging
Het totale foto-archief is groter, dan het deel dat geïnventariseerd is. Het deel dat geïnventariseerd is, is geselecteerd op basis van handeling 20 uit de selectielijst voor de handelingen van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de onder hem ressorterende actoren binnen het beleidsterrein Cultuurbeheer (Stc. 2004/208).
Er zijn twee delen van het archief niet geïnventariseerd. Het eerste deel beslaat losse foto's die gemaakt zijn van kunstwerken ter documentatie (dus alleen het kunstwerk staat op de foto, geen omgeving). Op de foto's zelf kan een verwijzing naar de zorgdrager of eigenaar zijn aangegeven. Dat kunnen particulieren, binnen- of buitenlandse musea of de Dienst Verspreide Rijkscollecties zijn. Bovendien staat de naam van de kunstenaar, de naam van het kunstwerk en een inventarisnummer vaak achterop de foto. Deze losse foto's gaan terug naar de zorgdrager: Instituut Collectie Nederland (ICN). Daarnaast zijn er fotokartonnen met reproducties van foto's uit het buitenland. Dit zijn afbeeldingen van het interieur en exterieur van buitenlandse musea, die geen verband hadden met de Nederlandse collectie, afkomstig uit buitenlandse periodieken die het Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten verzameld heeft ter documentatie. Ook deze fotokartonnen gaan terug naar het archief van ICN.
Er wordt geen materiaal vernietigd.
Verantwoording van de bewerking
De bewerking heeft plaatsgevonden bij Project Wegwerken Archiefachterstanden (PWAA) te Rotterdam. De geïnventariseerde archivalia bestaan uit de archieven van het Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten (IRM) en slechts voor een miniem deel uit de archieven van de Dienst voor 's Rijks Verspreide Kunstvoorwerpen (DRVK). Beiden zijn taakvoorgangers van het Instituut Collectie Nederland. Naast de geïnventariseerde archivalia zijn er geen foto's van de voorgangers van het ICN geïnventariseerd. De archivalia die niet in aanmerking kwamen voor overdracht naar het Nationaal Archief, zijn teruggenomen door het Instituut Collectie Nederland.
Ordening van het archief
Er is voor gekozen het archief in 3 verschillende rubrieken in te delen.
In de eerste plaats is er een rubriek met fotokartons die te maken hebben met het Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten (IRM) zelf. Dit zijn foto's van het Bureau en haar medewerkers. Ook de foto's van tentoonstellingen die het IRM heeft georganiseerd zijn onder deze rubriek te vinden. In de tweede plaats is er rubriek met fotokartons waarvan duidelijk is dat er een tentoonstelling op afgebeeld wordt. Deze rubriek is geordend op plaatsnaam en vervolgens op museumnaam. Onder de naam van het museum staan verzamelbeschrijvingen en enkelvoudige beschrijvingen van tentoonstellingen. Een enkelvoudige beschrijving is alleen gebruikt waneer er slechts een foto van een tentoonstelling is gevonden. In de laatste plaats is er een rubriek met fotokartonnen die het interieur en exterieur van musea belichten, in de vaste opstelling van het museum. Deze rubriek is allereerst geordend op provincie, vervolgens op plaatsnaam en tenslotte op museum. Binnen een museum zijn foto's eerst geordend op jaar en vervolgens alfabetisch. Door de aard van het materiaal is gekozen op verschillende manieren de foto's of foto-series te beschrijven. Op een deel van de fotokartonnen waren slechts de informatiepanelen, behorende bij een tentoonstelling te zien. Deze fotokartonnen zijn beschreven als 'losse opname 1', 'losse opname 2' etc. onder een verzamelbeschrijving waarin informatie over de tentoonstelling staat. Alle andere fotokartons zijn op zich omschreven en waar mogelijk in een verzamelbeschrijving geplaatst. Tenslotte is onder de rubriek 'Nota Bene' bij een enkelvoudige fotobeschrijving soms een fotonummer of negatiefnummer aangegeven. Dit nummer verwijst naar het nummer dat terug te vinden is op het fotokarton.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is aan beperkingen onderhevig in verband met auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Fotocollectie Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten, nummer toegang 2.24.25, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Fotocollectie Roerende Monumenten, 2.24.25, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Afgescheiden archiefmateriaal
In het depot van het Instituut Collectie Nederland in Rijswijk zijn de foto's te vinden die niet zijn geïnventariseerd: de fotokartonnen die objecten uit het buitenland bevatten en geen binding hebben met het Nederlandse Cultuurgoed en foto's waarvan de herkomst onbekend is.
Verwante archieven
Het foto-archief van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten, het archief van Instituut Collectie Nederland, waartoe het archief van het Bureau van de Rijkinspecteur voor Roerende Monumenten behoort, en het archief van de Stichting Nederlands Kunstbezit
Publicaties F. Kuyvenhoven, De staat koopt kunst. De geschiedenis van de collectie 20ste-eeuwse kunst van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en voorgangers 1932-1992 , Amsterdam en Leiden 2007

Archiefbestanddelen