Tijdens de oorlog van 1914-1918 achtte de Nederlandse regering het ondanks fel verzet van de CHU, met het oog op bemiddelingsacties ten gunste van de vrede, van belang een vertegenwoordiger te hebben in één van de weinige overgebleven centra van diplomatiek verkeer. Dat leidde tot tijdelijk herstel van de betrekkingen met het Vaticaan welke in 1871 waren beëindigd. In 1915 werd mr. L.H.W. Regout benoemd als gezant bij het Vaticaan in tijdelijke en speciale zending. Mr. Regout overleed enkele weken na zijn benoeming. In 1916 werd jhr. O.E.A.M. van Nispen tot Sevenaer benoemd.
Na de wapenstilstand van 1918 wilde minister Van Karnebeek deze vertegenwoordiging blijvend maken, maar hij kreeg A.F de Savornin Lohmann tegen zich. Enkele jaren kon de minister het gezantschap houden omdat de SDAP en de Vrijzinnige Democraten hem steunden. In het najaar van 1925 diende ds. G.H. Kersten van de SGP een amendement in bij de behandeling van de begroting van Buitenlandse Zaken, dat schrapping van het krediet voor het gezantschap bij het Vaticaan beoogde. Op 10 november 1925 ging de linkerzijde - de SDAP en de Vrijzinnig Democraten - om en haalde het amendement van ds. G.H. Kersten een meerderheid. Hierdoor kwam het kabinet ten val.
De terugroepingbrieven van gezant O.E.A.M. van Nispen tot Sevenaer werden op 3 juni 1926 overhandigd. Van Nispen had zelf gewild dat hij het leedwezen van de regering over het kamervotum kenbaar had mogen maken, maar zijn instructie luidde minder scherp. Hij diende de kardinaal-staatssecretaris Gasparri mee te delen dat de Nederlandse regering erop vertrouwde 'dat de door haar betreurde opheffing van het gezantschap voor het overige geen wijziging zal brengen in het oprecht vriendelijk karakter der diplomatieke betrekkingen welke sedert zovele jaren tussen het Vaticaan en de Nederlandse regering bestaan'.
In 1944 werden de diplomatieke betrekkingen met het Vaticaan opnieuw aangeknoopt. Op 16 augustus 1944 werd jhr. mr. M.W. van Weede benoemd als gezant bij het Vaticaan. Hij werd in 1956 opgevolgd door F.R.W.H.M.J. graaf de Marchant d'Ansembourg. In 1967 werd mr. S.G.M. baron Voorst tot Voorst benoemd als ambassadeur. Hij werd in 1975 opgevolgd door mr. J.I.M. Welsing.
Het archief van de diplomatieke vertegenwoordiging in Vaticaanstad over de jaren 1955-1975 werd in 1986 overgebracht naar het ministerie van Buitenlandse Zaken. Het archief was geordend volgens het agendastelsel-dossierstelsel. Alle ingekomen en minuten van uitgaande stukken werden in chronologische volgorde ingeschreven in de agenda. In de agenda werd aan elk stuk een code toegekend en daarna gearchiveerd in dossiers. Tijdens de inventarisatie is de ordening volgens de archiefcode zoveel mogelijk gehandhaafd. Dit houdt in dat de dossiers geordend zijn in de volgorde van de code. In 1987 is een deel van het ambassade archief in Vaticaanstad vernietigd. Gedurende de inventarisatie is er 1 doos vernietigd. De vernietiging is geschied volgens de vernietigingsbeschikking van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Het te bewaren deel is 0,375 meter groot.
Het archief is in 2012 door Ministerie van Buitenlandse Zaken overgebracht naar het Nationaal Archief, krachtens artikel 12 van de Archiefwet 1995
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.
Het archief van het Gezantschap in Vaticaanstad over de periode 1955-1975 is in 1987 geselecteerd door het ministerie van Buitenlandse Zaken. Met het Nationaal Archief (NA) is afgesproken dat er tijdens de herbewerking van het archief in 2010 geen aanvullende selectie plaats zal vinden. Het archiefbestand zal in zijn geheel worden overgebracht naar het NA. Met het NA is afgesproken om geen koppeling te maken met handelingen uit de Basis Selectiedocumenten.
De inventaris is op dezelfde wijze gestructureerd als tijdens de eerdere bewerking door het ministerie van Buitenlandse Zaken in 1987.
De voorliggende inventaris is een herbewerking van de oude inventaris, deze is opgenomen in het archief en te vinden onder Rubriek 3, inv.nr. 44. In deze toegang zit een bijlage met namen van landen en perioden behorend bij inv.nr. 40 en 41.
Alle stukken zijn van nietjes, plakband en overige hechtmiddelen ontdaan en verpakt in zuurvrije omslagen en zuurvrije archiefdozen. Ze zijn daarna genummerd volgens de inventaris. De omslagen en dozen zijn voorzien van etiketten. Van de te vernietigen stukken zijn vernietigingslijsten opgesteld en deze zijn aan het ministerie van Buitenlandse Zaken overgedragen.
Het archief is primair geordend op beleidsterrein. Secundair is er sprake van een onderwerpsgewijze ordening.
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het Auteursrecht.
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Nederlands Gezantschap in Vaticaanstad, nummer toegang 2.05.339, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Gezantschap Vaticaanstad, 2.05.339, inv.nr. ...
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Deze toegang sluit aan bij een al bestaande toegang aanwezig bij het NA: 2.05.296 Inventaris van het archief van het Gezantschap in Vaticaanstad, 1944-1954.
Zie ook inventarisnr. 38
Zie ook inv.nr. 31
Bevat een bijlage met lijst van namen van landen en perioden waarover de informatie betrekking heeft, behorend bij inv.nrs. 40 en 41