Terug naar zoekresultaten

2.21.132 Inventaris van het archief van H.H.J. van de Pol [1894-1971] over de jaren 1918-1980

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.21.132
Inventaris van het archief van H.H.J. van de Pol [1894-1971] over de jaren 1918-1980

Auteur

J.A.A. Bervoets

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1989 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Collectie 260 H.H.J. van de Pol
Pol, van de

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1918-1980

Archiefbloknummer

C25104

Omvang

; 86 inventarisnummer(s) 0,70 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Pol, H. H. J. van den
, (1894-1971)

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief van H.H.J. van de Pol (1894-1971) is een belangrijke bron voor stukken over de oprichting en de beginjaren van het Algemeen Nederlands Persbureau en het ANP tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het archief bevat zijn persoonlijke correspondentie, stukken over zijn bemoeienissen met de Nieuw Rotterdamsche Courant in 1944-1945 en een fotoverzameling.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Hermanus Hendrikus J. van de Pol werd op 16 augustus 1894 in Haarlem geboren. Als autodidact begon hij op 17-jarige leeftijd een loopbaan als leerling bij de Nieuwe Apeldoornse Courant. Later werd hij redakteur-verslaggever aan de Alkmaarsche Courant en de oude Dordrechtsche Courant.
In 1917 werd hij bij het Nederlandsch Correspondentiebureau voor Dagbladen belast met het persklaar maken van het Kamerverslag van de Staten-Generaal, dat in die jaren pagina's van de kranten vulde. In 1920 benoemde het Algemeen Handelsblad hem tot Haags korrespondent en plaatsvervangend samensteller van het Kameroverzicht. In 1929 werd hij direkteur-hoofdredakteur van de Delftsche Courant.
Van de Pol was nauw betrokken bij de totstandkoming van het Algemeen Nederlands Persbureau, waardoor vier apart opererende persbureaus werden gebundeld: het Correspondentiebureau voor Dagbladen, het partikuliere persbureau Vaz Diaz, de N.V. Aneta Holland en een telegraafagentschap van Reuter. In 1934 werd hij secretaris van de studiecommissie voor de oprichting, daarna waarnemend direkteur en in 1936 president-direkteur. Zijn streven was om van het A.N.P. een basis te maken voor internationale uitwisseling van telexberichten, zodat er een Europees telexnet zou ontstaan.
Dit streven moest wel mislukken in een tijd van oorlogsdreiging. Het behoud en de integriteit van het Algemeen Nederlands Persbureau kwam zelfs op het spel te staan door de inval van Duitse troepen in Nederland op 10 mei 1940. Een poging van Van de Pol om via Den Helder naar Engeland uit te wijken mislukte. Evenmin was Van de Pol aanvankelijk bij machte om weerstand te bieden tegen de maatregelen van de bezetter, die de feitelijke leiding van het Algemeen Nederlands Persbureau toebedeelde aan de "Toezichthouder" H. Hushahn. Van de Pol deed vergeefse pogingen om de Duitse berichtgeving ten nadele van het uitgeweken Nederlandse vorstenhuis via het als "Adolfs nieuwe papegaai" gekwalificeerde bureau te saboteren. Het leidde op 31 mei 1941 tot zijn ontslag als president-direkteur wegens "politieke onbetrouwbaarheid". ( Zie hiervoor H.H.J. van de Pol, "Het A.N.P. in oorlogstijd", lijstnummer 17. Vergelijk ook L. de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, deel IV, p. 612 vlgg. )
In de laatste maanden van zijn direktoraat slaagde Van de Pol er echter in accomodatie te scheppen voor een illegaal persbureau in de nabijheid van het naar Den Haag overgeplaatste A.N.P.-kantoor. Tezamen met J.C.E. van Lijnden onderhield hij ondergrondse kontakten met geallieerde persbureaus en met de Nederlandse regering in Londen. Zijn rechtstreekse berichtgeving bleef beperkt tot de kontakten, die noodzakelijk waren voor de opbouw van een na-oorlogs A.N.P. In de winter 1944-1945 slaagde hij erin dagelijkse nieuwsbulletins van het persbureau Reuter te verstrekken aan het College van Vertrouwensmannen.
Het zag ernaar uit, dat Van de Pol een belangrijke rol zou spelen in de reorganisatie van het perswezen na de bevrijding : onder meer zou hem het direktoraat van de gezuiverde Nieuwe Rotterdamsche Courant worden aangeboden. ( Zie hierover lijstnummers 20-23. ) Eind mei 1945 leidde een openbare aanklacht van Pieter 't Hoen in Het Parool over zijn houding ten aanzien van de gelijkschakeling van het A.N.P. in 1940 tot een onderzoek door de Zuiveringsraad. Hangende dit onderzoek bleef hij bewindvoerder van het A.N.P. onder militair gezag, maar het odium van collaboratie bleef hem boven het hoofd hangen, totdat de Zuiveringsraad hem na ampel verhoor in december 1948 het "certificaat van geen bezwaar" uitreikte. ( Zie over het verweer van Van de Pol tegen aanvallen van Van 't Hoen en voor de Zuiveringsraad lijstnummer 12. )
Ook na de oorlog bleef het A.N.P. ijveren voor internationale samenwerking van persagentschappen. In 1954 werd Van de Pol voorzitter van de "groep '39", ontstaan uit een kontaktgroep van neutrale landen in dat jaar, thans uitgebreid over heel Europa. In 1958 werd in Straatsburg de Bond van Europese Persbureaus opgericht, waarvan hij vice-voorzitter werd.
Binnen- en buitenlandse onderscheidingen vielen hem ten deel.
In 1960 bereikte Van de Pol zijn pensioengerechtigde leeftijd en nam hij afscheid van het A.N.P.-bestuur. Hij wijdde zich aan zijn memoires over "Het A.N.P. in oorlogstijd", die hij uitbreidde met onderzoekingen in het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie. Dit geschiedwerk was in concept gereed en wachtte op aanvullingen van voormalige medewerkers om in een definitieve vorm te worden gegoten, toen Van de Pol op 28 maart 1971 overleed.
Hij was gehuwd met Jet M. Schokking.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Van de overdracht van de papieren van Van de Pol aan het Algemeen Rijksarchief was reeds sprake in 1954. Prof. P.J. Bouwman adviseerde desgevraagd met de opmerking "dáár sorteren ze wel en iedereen kan er wel bij." ( . Brief van Jet M. van de Pol-Schokking aan N.N., 13 juni 1954, lijstnummer 28. ) In 1974 werd het studiemateriaal dat had gediend voor "Het A.N.P. in oorlogstijd" naar het Algemeen Rijksarchief getransporteerd. ( Correspondentie van de Tweede Afdeling, 1974 D 98. ) In 1988 werd het archief gecompleteerd. ( Correspondentie van de Tweede Afdeling, 1988 D 1048 )
De stukken die in 1974 waren overgedragen, dienden als toelichting van Van de Pols memoires; zij werden onmiddellijk na ontvangst geïnventariseerd en van een inleiding voorzien. De briefwisseling in lijstnummer 1, die chronologisch was geordend, werd wegens het belang voor de geschiedenis van het A.N.P. in de Tweede Wereldoorlog geïndiceerd. Al deze toegangen zijn gehandhaafd.
Aan deze lijst uit 1974 is een lijst toegevoegd van de stukken die in 1988 het archief aanvulden. Nauwkeuriger beschrijving, waarbij de beide bestanden in elkaar zullen worden geschoven, is tot nader order uitgesteld.
De verwerving van het archief
Schenking (van een niet overheidsarchief)

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Collectie 260 H.H.J. van de Pol, nummer toegang 2.21.132, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Pol, van de, 2.21.132, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar