2.21.205.19 Inventaris van het archief van J.D.L. le Febvre [levensjaren 1870-1955], (1819) 1893-1955

Johan David Leo le Febvre werd op 11 maart 1870 in Amsterdam geboren als zoon van Hendrik Pieter le Febvre en Hillegonda Klasina de Leeuw. Na het overlijden van zijn vader in Zuid-Afrika verhuisde hij naar het weeshuis in Utrecht, omdat zijn moeder niet in de gelegenheid was hem op te voeden. Via de H.B.S. en de opleiding tot Indisch bestuursambtenaar in Delft kwam Le Febvre in 1892 in Nederlands-Indië aan. Tevens trouwde hij in dat jaar met Petronella Cornelia Pleijte.

Vanwege zijn uitstekende examenresultaten kon hij zijn plaatsing als aspirant-controleur uitzoeken en werd dientengevolge toegevoegd aan de controleur van Oud-Agam in de Padangse Bovenlanden. Tot 1903 zou hij in de Padangse Bovenlanden blijven (Tanah Datar, L Kota's, VII Kota's). Bevorderd tot controleur (1900) werd hij in 1903 overgeplaatst naar de residentie Palembang, in 1905 naar de Oostkust van Sumatra. Le Febvre, die de ethische richting van de koloniale politiek aanhing, had een open oog voor de noden van de Indonesische bevolking en publiceerde reeds in 1904 kritische artikelen in de Java Bode over de dwangcultures en de herendiensten in Sumatra's Westkust. Het getuigt dan ook van persoonlijke moed, dat hij in 1907 de funktie van tijdelijk inspecteur van de arbeid in Sumatra's Oostkust accepteerde. Zijn taak bestaat uit het inspecteren van de arbeidsomstandigheden van koelies op een vijftigtal ondernemingen. Zijn rapportage hierover wordt hem door het "kapitaal" beslist niet in dank afgenomen, zodat Le Febvre in 1909 noodgedwongen ontslag moet nemen. Hij accepteerde een funktie als tijdelijk assistent-resident in Benkoelen (Lebong), wat voor hem een forse terugval in salaris betekende. In 1913 ontvangt hij tegelijk met zijn benoeming tot assistent-resident een tevredenheidsbetuiging vanwege de voorspoedige economische ontwikkelingen in zijn bestuursgebied. Vanwege zijn uitstekende staat van dienst wordt Le Febvre in 1915 benoemd tot resident van Sumatra's Westkust. Konflikten ontstaan er als Le Febvre in 1918 opstaat tegen het rapport van het lid van de Raad van Nederlands-Indië, J.H. Liefrinck. Dit onderzoek moest de gronden aangeven van de verminderde belastingopbrengsten en de herendiensten van de inlandse bevolking bevorderen.

Als er kort daarop een rijsttekort door misoogst en min of meer gedwongen export naar andere residenties ontstaat, ziet de gouverneur hierin aanleiding hem het 'consilium abeundi' te geven. Ondanks protesten van de inlandse bevolking, kan Le Febvre niets anders dan om een eervol ontslag verzoeken. Weliswaar vecht hij zijn ontslag aan in rekesten aan de Volksraad en de Tweede Kamer, doch hoewel in het gelijk gesteld door de Kamercommissie voor de Verzoekschriften, wordt hieraan niet de consekwentie verbonden, die voor een herplaatsing bij het Indisch bestuur zou moeten zorgen. Met woede ziet hij hoe residenten, die slechts oog voor het bedrijfsleven hebben, nadien bevorderd worden tot gouverneur en andere hoge posten. Hij zou niet meer in aanmerking komen voor een betrekking.

In Nederland aangekomen vestigt hij zich kort daarop in Hamburg, waar hij kontakten onderhoudt met de Nederlands-Duitse Kamer van Koophandel.

Als publicist levert hij nadien bijdragen over de internationale politiek, het opkomend fascisme, de koloniale politiek en de vestiging van het koloniale Nederlandse imperium. Hij publiceerde deze in socialistisch getinte bladen zoals "Het Volk" en de "Groene Amsterdammer". Ook had hij in de twintiger jaren reeds uitgesproken ideeën over een onafhankelijk Indonesië en de communistische opstanden in Sumatra's Westkust (1926) waren naar zijn mening een resultaat van slecht gevoerd koloniaal beleid. Zijn betrekkingen met republikeinse leiders zoals Hatta e.a. waren op vertrouwelijke voet. Sjahrir noemt hem in zijn memoires 'de vader der Indonesiërs', een benaming die Le Febvre in zijn eigen memoires in de titel vermeldt.

Le Febvre overleed in 1955 op 85-jarige leeftijd.

In 1983 werd het archief door het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam overgedragen aan de Tweede Afdeling van het Algemeen Rijksarchief, dank zij de bemiddeling van de heer Van der Wal, bibliothecaris van dit instituut.

Inbewaringgeving van een particulier archief, niet in eigendom verkregen

De kern van het archief van J.D.L. le Febvre vormen de rekesten met bijlagen en zijn memoires, waar hij op ca. 80-jarige leeftijd aan is begonnen. Zijn ervaringen als bestuursambtenaar, de behandeling van zijn rekesten en verweerschriften worden hierin minitieus weergegeven. Na 1919 is die rode draad door zijn memoires minder duidelijk.

Zelf vermeldt Le Febvre, dat een deel van zijn persoonlijke papieren door brand verloren is gegaan. De omvang van het archief bedraagt 0,5 meter.

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Collectie 401 J.D.L. le Fèbvre [1870-1955], nummer toegang 2.21.205.19, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Fèbvre, le, 2.21.205.19, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar