Terug naar zoekresultaten

2.14.73 Inventaris van het archief van de Afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming en taakvoorgangers, (1910) 1940-1965 (1981) van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.14.73
Inventaris van het archief van de Afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming en taakvoorgangers, (1910) 1940-1965 (1981) van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen

Auteur

CAS 1108 / PWAA

Versie

31-03-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2008 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen: Afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming en taakvoorgangers
OKW / Oudheidkunde en Natuurbescherming

Periodisering

archiefvorming: 1940-1965
oudste stuk - jongste stuk: 1910-1981

Archiefbloknummer

O9

Omvang

; 6771 inventarisnummer(s) 124,60 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen / Oudheidkunde en Natuurbescherming en taakvoorgangers

Samenvatting van de inhoud van het archief

De Afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming werd ingesteld in 1945. De afdeling hield zich bezig met natuur- en landschapsbescherming, oudheidkundig bodemonderzoek, monumentenzorg, en beleid met betrekking tot musea en archieven. Vanaf 1957 werd de afdeling belast met het voorbereiden en uitvoeren van regelingen betreffende het kunsthistorisch en historisch erfgoed. Het archief bevat o.a. stukken betreffende diverse Rijksmusea (zoals stukken met betrekking tot aankoop van kunst), archieven, (natuur)monumenten, faunabeheer en bibliotheken.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
De Afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming (OKN) was onderdeel van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (OKW). Aanzet tot instelling van de afdeling werd gegeven bij Besluit van 17 september 1944, houdende hernieuwde bepalingen van de taakomschrijving van het Ministerie van OKW. Deze regeling hield de terugkeer in van de vooroorlogse organisatiestructuur van het ministerie met taken en onderwerpen van overheidszorg, welke op 10 mei 1940 daarvan deel uitmaakten. Daadwerkelijke instelling van de afdeling vond plaats bij Koninklijk Besluit van 27 augustus 1945. De afdeling werd ondergebracht bij het nieuwe Directoraat-Generaal van Kunsten en Wetenschappen. Na opheffing van de afdeling gingen de taken bij Koninklijk Besluit van 14 april 1965 over naar het toenmalige Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (CRM). In de periode 1945 - 1957 omvatte de taak van de afdeling de volgende aspecten: natuur- en landschapsbescherming, waaronder uitvoering van de Vogelwet 1916 en de Natuurschoonwet 1928; oudheidkundig bodemonderzoek; monumentenzorg; musea; archieven; genealogie; rijks geschiedkundige publicaties; Koninklijke Bibliotheek; Rijksbureau voor Kunsthistorisch, Geschiedkundig en Archeologisch Onderzoek te Rome.
Verder het verlenen van subsidies op deze gebieden. De inspectie van de bescherming van schatten van kunst en wetenschappen tegen oorlogsgevaren behoorde ook tot de taak van de afdeling. Werkzaamheden werden verricht met betrekking tot door de Duitse bezetter geroofde of zich niet in nationaal bezit bevindende zaken van culturele betekenis. Ook werd de in- en uitvoer van kunstvoorwerpen geregeld.
De zorg voor de staatsnatuur- en landschapsbescherming werd bij Koninklijk Besluit van 7 mei 1946 overgedragen van het Ministerie van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening aan het aan het Ministerie van OKW en kwam daarmee terecht bij de Afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming.
In 1957 werd een nieuwe taakomschrijving voor de afdeling opgesteld. Zij werd belast met het voorbereiden en uitvoeren van regelingen betreffende het kunsthistorisch en historisch erfdeel en de schoonheid van stad en land en de daarmee verband houdende bestuurshandelingen en de bevordering van de belangen daarvan.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het archief van de Afdeling OKN werd in 1969 in bruikleen afgestaan aan het Ministerie van CRM. Het archief berustte daardoor tot aan het tijdstip van de bewerking door de CAS, in 1991, in het archiefdepot van het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur (WVC) te Rijswijk. Met ingang van 1 januari 1988 werd de bruikleenovereenkomst ingetrokken en werd de beheerder van het archief weer het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen (OW), waarmee dan ook de nodige afspraken gemaakt zijn voor de bewerking van het archief.
Op het moment dat het archief door de CAS in bewerking werd genomen, was het als volgt opgebouwd:
  • Een zaaksgewijs, volgens de code van de VNG geordend bestand. De enkelvoudige dossiers waren veelal samengevoegd tot verzamelmappen. Diverse, voor een deel omvangrijke rubrieken zoals molens, landgoederen en monumenten waren niet verder met behulp van de code onderverdeeld. Wel zijn de dossiers daarin anderszins geordend, bijvoorbeeld secundair geografisch en tertiair volgens object. Het code-bestand was materieel in volgorde van de dossierinventaris weggezet. Deze dossierinventaris is in deze inventaris opgenomen onder de inventarisnummers 8 en 9.
  • Een afzonderlijk bestand nagekomen stukken, eveneens geordend volgens de code VNG. Dit bestand was ontstaan in de periode onmiddellijk na de overgang van de taken van de afdeling naar het Ministerie van CRM. De door de beleidsambtenaren gebruikte dossiers werden niet weer op hun plaats in de dossierinventaris teruggezet.
  • Een archiefgedeelte dat niet zaaksgewijs was geordend. Het betrof bestanddelen (o.a. tekeningen van monumenten), die op grond van hun formaat niet tot dossiers konden worden gevormd of daarin konden worden opgenomen. De toegang bestond uit de vermelding van het OKN-agendanummer en een datum op de enveloppen. De agendanummers verwezen via de registers van het fichedoorschrijfsysteem naar de dossiers in het eigenlijke OKN-archief, dat de correspondentie over het object bevatte. Een dergelijk tekeningenbestand afkomstig van de Tweede Afdeling van het Algemeen Rijksarchief (ARA) werd ook bij het archief geplaatst.
  • (Gedeponeerde) archieven van commissies, diensten, instellingen en personen, die onder het ministerie ressorteerden of door hun taakstelling nauw verbonden waren met het archiefvormend orgaan.
De verwerving van het archief
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Aanvulling 2009
Dit archief is een toevoeging aan het al bestaande en goedgekeurde archief van de afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming en taakvoorgangers van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Het oudste stuk dateert uit 1923 maar het zwaartepunt ligt op de dossiers uit de oorlogsjaren en de jaren kort erna. In deze stukken zijn gegevens te vinden over de exploitatie van de gebouwen in deze periode en de nasleep van de Duitse bezetting. De toevoeging bestaat uit 3,375 meter.
Selectie en vernietiging
De omvang van het archief voor de eerste bewerking in 1991 bedroeg 204 meter. Hiervan werd destijds 140 meter voor blijvende bewaring aangewezen. De resterende 64 meter bestond uit vreemd archief en archief dat op grond van destijds goedgekeurde vernietigingslijsten voor vernietiging werd aangemerkt. Het vernietigingspercentage bedroeg 32.
Aanvulling 2009
Het archief is voor een deel geselecteerd op te bewaren en te vernietigen stukken aan de hand van de volgende basisselectielijsten:
125 Cultuurbeheer 1945-2000 (Stcrt. 2004) en
79 Natuur- en landschapsbeheer (Stcrt. 2006)
Bij de selectie van de aanvulling op het archief van de afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming kon, vanwege het bijzondere karakter van het archief, in veel gevallen echter geen gebruik worden gemaakt van basisselectiedocumenten; het merendeel van de aanvulling op het archief bestaat uit archiefbescheiden die op grond van hun cultuur-historische waarde van vernietiging zijn uitgezonderd.
Van de te vernietigen stukken zijn vernietigingslijsten opgesteld en deze zijn aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap overgedragen.
Verantwoording van de bewerking
De instelling van de Afdeling Oude Kunst/Oudheidkunde en Natuurbescherming onder de nieuw benoemde directeur-generaal van Kunsten en Wetenschappen op 27 augustus 1945 was de reden om de begincesuur van dit archiefbestand na de oorlogsperiode te leggen. Bij de vorming van het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk in 1965 werd de afdeling bij dit ministerie ondergebracht, waarmee de eindcesuur voor dit archief op 14 april 1965 werd gesteld.
In 1991 is dit archiefbestand geselecteerd bij de CAS. Er werd in het archief een aantal dossiers aangetroffen die tijdens de oorlogsperiode zijn afgesloten. Hiervan is de begincesuur 26 november 1940 en de eindcesuur 26 augustus 1945. Archiefvormers van die bestanden waren de oorlogsdepartementen van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbescherming en van Volksvoorlichting en Kunsten. Deze bestanddelen hebben hun plaats in de inventaris behouden. Andere bestanddelen met een afdoeningsdatum voor of na de cesuurdata zijn uit het archief verwijderd en aan de beheerder geretourneerd.
Archieven van commissies, diensten, instellingen en personen, die onder het ministerie ressorteerden of door hun taakstelling nauw verbonden waren met het archiefvormend orgaan, werden, ongeacht de periode waaruit deze dateerden, in principe als vreemd archief beschouwd, met uitzondering van:
  • de werkarchieven van binnen deze afdeling werkzame ambtenaren;
  • archieven die destijds bij de afdeling zijn gedeponeerd.
De omvang van het archief voor de eerste bewerking bedroeg 204 meter. Hiervan werd destijds 140 meter voor blijvende bewaring aangewezen. De resterende 64 meter bestond uit vreemd archief en archief dat op grond van destijds goedgekeurde vernietigingslijsten voor vernietiging werd aangemerkt. Het vernietigingspercentage bedroeg 32.
De bewerking van het te bewaren bestand hield in hoofdlijnen het stroomlijnen van de bestaande dossierinventaris in, met als eindproduct een eenvoudige dossierinventaris van het voor bewaring aangewezen bestand. In de gestroomlijnde dossierinventaris stonden de bewaarde bestanddelen onder vermelding van hun oorspronkelijke dossierinventarisnummer, de hernieuwde beschrijving en het begin- en eindjaar van het bestanddeel (waarbij de aangetroffen bijlagen niet gedateerd waren) aan. Het oorspronkelijke dossierinventarisnummer was gebaseerd op doosnummers. Om de toegankelijkheid te verbeteren hebben de bestanddelen binnen een doos een nader bestanddeelnummer gekregen. Bestanddelen zijn materieel op doosniveau samengevoegd tot pakken. De aangetroffen fouten in de dossierinventaris zijn verbeterd. Het fysieke archiefbestand onderging destijds geen materiële bewerking.
Het bestand op termijn te vernietigen archiefbescheiden en het bestand vreemd archief werden bij de eerdere bewerking teruggestuurd naar de beheerder. Het direct te vernietigen bestand werd destijds, na afhandeling van de incidentele vernietigingsprocedure, vernietigd door Lignac & Levison BV te Apeldoorn.
Bij de herbewerking van het archief in 2006 heeft er geen selectie van archiefbescheiden plaatsgevonden, aangezien er bij de bewerking in 1991 reeds een groot gedeelte van het archiefbestand is vernietigd. Als uitgangspunt voor de herbewerking heeft de oude CAS-inventaris uit 1991 gediend. De oorspronkelijke indeling met rubrieken, gebaseerd op de Basis Archiefcode, is waar nodig aangepast en uitgebreid. De dossierbeschrijvingen zijn omgevormd tot klassieke beschrijvingen die voldoen aan de eisen van het Nationaal Archief (NA). Tekeningen die zich in de dossiers bevinden zijn niet uitgevlakt, maar zijn verpakt in fourflaps in de betreffende dossiers geplaatst.
De, volgens de oude dossierinventaris, aanwezige agenda's, zijn nu niet aangetroffen.
Verder is het archief materieel gezien aangepast aan de laatste eisen van het NA.
Door het comprimeren van de bestanden en het feit dat de oude agenda's niet meer zijn aangetroffen bedraagt de omvang van het archief nu 126 meter.
Als bijlage bij de inventaris is een concordans van het oude doosstuknummer uit de CAS-inventaris van 1991 naar het nieuwe inventarisnummer toegevoegd.
Aanvulling 2009
Het archief is voor een deel op te bewaren en te vernietigen geselecteerd aan de hand van de genoemde basisselectiedocumenten. In overleg van het Nationaal Archief en PWAA is besloten een deel van de dossiers die op grond van de selectielijsten voor vernieting in aanmerking kwamen, van vernieting uit te zonderen op grond van hun cultuur-historisch belang.
Deze aanvulling op de reeds bestaande inventaris van het archief van de afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming zal in een aparte rubriek 'Aanvulling' aan de bestaande inventaris worden toegevoegd.
Alle stukken zijn van nietjes, plakband en overige hechtmiddelen ontdaan en verpakt in zuurvrije omslagen en zuurvrije archiefdozen. De omslagen en dozen zijn voorzien van etiketten met inventarisnummers. Omdat het hier een aanvulling betreft, sluit de nummering van de inventarisnummers aan op de reeds bestaande inventaris.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels beperkt openbaar (B).
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen: Afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming en taakvoorgangers, nummer toegang 2.14.73, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, OKW / Oudheidkunde en Natuurbescherming, 2.14.73, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Bijlagen

Archiefbestanddelen