2.16.35.01 Inventaris van het werkarchief van de Directeur-Generaal van Rijkswaterstaat: dr. ir. L.R. Wentholt [levensjaren 1885-1946], (1920) 1940-1943 (1945)

Geschiedenis tevens levensbeschrijving Dr.Ir. Ludolph Reinier Wentholt geboren te Nieuwediep, 22 maart 1885. Overleden te 's-Gravenhage, 6 februari 1946.

In dat zelfde jaar werd hij belast met de dienst in het arrondissement Assen. Hier wist hij ondermeer een bevredigende oplossing te vinden voor de moeilijkheden welke de scheepvaart ondervond door het onvoldoende profiel van de "Zijtak" van de Hoogeveense Vaart. Ook het vraagstuk van de toenmaals onvoldoende voeding van de Drentse Hoofdvaart werd door hem ter hand genomen. In zijn "Nota betreffende de Bemaling van de Drentsche Hoofdvaart" deed hij voorstellen tot verbetering van de situatie, welke in 1924 haar beslag kreeg.

Met ingang van 1 mei 1919 werd hij belast met de dienst in het 1ste rivier-arrondissement (Boven Rijn en Waal) en de aanleg van het Maas-Waal kanaal, met als standplaats Nijmegen. Onder zijn bezielende leiding werd dit kanaal een in alle opzichten geslaagd werk.

In april 1926 ontving Ir. Wentholt van de minister van Waterstaat opdracht om:

1. "de bestaande plannen voor een scheepvaartweg Amsterdam-Boven Rijn te onderzoeken en te vergelijken met de daaromtrent uitgebrachte adviezen, en met de door de Zuiderzeewerken en de Maaskanalisatie gewijzigde omstandigheden;
2. mededeling te doen van het resultaat van dit onderzoek onder overlegging van uitgewerkte plannen en kostenbegrotingen, alsmede raming van de tijd, die met de uitvoering gemoeid zal zijn."

Met ingang van 1 september 1928 werd hij belast met de dienst in het 3e rivier-arrondissement, ter standplaats Zutphen. Van 1915 tot 1932, zo lang de Rijkswegen-Commissie bestond, was hij lid van die commissie. Aan zijn mening werd in deze commissie grote waarde gehecht.

Het was dan ook aan zijn bemoeiïngen te danken dat in 1938 het Rijkswegenplan tot stand kwam.

Met ingang van 1 maart 1940 werd hij benoemd tot Directeur-Generaal van de Rijkswaterstaat als opvolger van Ir. J.P. van Vlissingen.

Na de inval der Duitsers toonde hij als mens en als ambtenaar zijn grote integriteit en morele moed ten opzichte van de bezetter. Hij bewees een warm vaderlander te zijn ondermeer door zijn streven om op zo groot mogelijke schaal werken te doen uitvoeren teneinde de mensen voor tewerkstelling in Duitsland te behoeden. Tevens trachtte hij de aannemersbedrijven zo intact mogelijk door de oorlog heen te helpen, opdat deze daarna onmiddellijk voor de wederopbouw beschikbaar zouden zijn. Veel kwaad bloed zetten bij de Duitsers ook zijn geslaagde pogingen om samen met de andere waterstaatsorganen in den lande één lijn tegenover hun wensen te trekken.

Inmiddels was er een brief van de Rüstungs- und Beschaffungskommission, gedateerd 3 augustus 1943, gericht aan de Secretaris-Generaal, door hem eerst op 7 augustus ontvangen, luidende aldus

Op 18 maart 1941 brachten de heren Willi Janke, Pressedezernent beim Reichskommissar für die besetzten Niederländischen Gebiete en Dr.jur. Freiherr Max du Prel, Leiter des Aemtes Parteipresse der Reichspressestelle der N.S.D.A.P. in Berlijn een bezoek aan Ir. Wentholt. Tijdens dit bezoek deelden deze heren mede dat het in het voornemen lag op korte termijn een Duits boekwerk over Nederland te doen verschijnen. Het zou de bedoeling zijn hierin gegevens te publiceren omtrent de Nederlandse en Duitse administratie - een soort Staatsalmanak dus. Om het boek aantrekkelijk te maken wilde men een viertal artikelen opnemen betrekking hebbende op de bouwkunst, schilderkunst, koloniaal beheer en de waterstaat. De Rijkscommissaris zou de beide heren opgedragen hebben hem mede te delen dat hij het artikel over de waterstaat moest schrijven. Hij stemde toe, omdat, zo zegt hij zelf

Van dit voornemen wist op de Directie van de Waterstaat practisch niemand iets af.

De uitreiking van het boek vond plaats op woensdag 5 november 1941 op een "Tee-empfang" in het Kurhaus te Scheveningen. Hiervoor werd ook Ir. Wentholt uitgenodigd, welke uitnodiging hij om voor hem op dat moment moverende redenen, zonder overleg met zijn adviseurs, aannam. Aan deze bijeenkomst - zo is gebleken - werd deelgenomen door vele Duitse autoriteiten en bekende figuren uit de kringen van de N.S.B. Het bleek geen bijeenkomst te zijn waarop de Rijkscommissaris zich technisch wilde laten voorlichten door hoge Nederlandse ambtenaren - iets wat wel meer gebeurde, en wat naar hij veronderstelde nu weer zou gebeuren - doch een zuivere pro-Duitse propaganda-bijeenkomst.

De deelname van Ir. Wentholt aan deze bijeenkomst werd hem in waterstaatskringen hoogst kwalijk genomen, terwijl ook in verzetskringen het respect voor hem was verdwenen aangezien dit als een "pro-Duits zijn" werd beschouwd. Het zijn de hierboven geschetse feiten welke hem na de bevrijding moeilijkheden hebben bezorgd en ertoe hebben geleid dat hij eerst na geruime tijd in zijn functie werd hersteld.

Daar zijn gezondheid onder dit alles sterk had geleden, zag hij zich genoodzaakt nog in 1945 zijn ontslag aan de Koningin aan te bieden. Bij K.B. van 20 september 1945 nr. 16 werd hem dit met ingang van 1 oktober verleend onder dankbetuiging voor de vele gewichtige diensten den lande bewezen.

Zijn verdiensten voor de Rijkswaterstaat werden door Koninklijke onderscheidingen gehonoreerd. Hij was officier in de Orde van Oranje Nassau (1924) en ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. (1937).

Van zijn hand zijn vele publicaties verschenen. Hieronder moge er enkelen van worden genoemd.

• 1912 Stranden en Strandverdediging-dissertatie.
• 1917 Rapport over de verbetering der bevaarbaarheid van de Hoogeveensche Vaart.
• Over de Friesche steen, in het bijzonder in Friesland gebakken.
• Over straatklinkers, welke aan hooge eischen voldoen en de wenschelijkheid de levering van straatklinkers afzonderlijk aan te besteden.-Rapport in samenwerking met Jhr. A.G. Beelaerts van Blokland.
• 1919 Nota betreffende de bemaling van de Drentsche Hoofdvaart.
• 1927 Rapport inzake een scheepvaartweg van Amsterdam naar den Rijn.
• 1939 De uitvoering van het Rijkswegenplan. Rede gehouden op een congres.
• z.j. Geïllustreerd technisch woordenboek in meerdere talen. Uitgegeven te Brussel.

Direct na de bezetting begon Ir. Wentholt aantekening te houden van zijn werkzaamheden en kopieën te maken van de belangrijkste stukken uit de correspondentie inzake waterstaatsaangelegenheden. Het zijn deze stukken welke de basis vormen van dit archief. Ook teksten van enkele officiele redevoeringen uit deze periode bleven op deze wijze bewaard. De collectie papieren, welke in goede staat verkeerde, werd in 1968 aangetreffen in een bunker bij het flatgebouw aan de van Hogenhoucklaan, waarin de Hoofdirectie van de Rijkswaterstaat toen nog gevestigd was. In dat jaar werd zij met andere archiefbescheiden overgebracht naar het Bureau Semi-Statische Archieven van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Hier werd zij onder de naam van "Archief Wentholt" geborgen. De omvang bedroeg 0.60m', na inventarisatie en de verwijdering van de portefeuilles bedraagt de omvang thans 0.50 m'. Er werden geen stukken uit het archief vernietigd.

Overbrenging van een overheidsarchief

Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

In de stukken komen veelvuldig de namen voor van enkele Duitse autoriteiten waar hij qualitata-qua mee te maken had. Ter verduidelijking van de relatie tussen de Rijkswaterstaat en deze heren werd een in het Kabinetsarchief van het ministerie van Waterstaat aangetroffen organisatieschema als bijlage opgenomen.

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Werkarchief dr. L.R. Wentholt, nummer toegang 2.16.35.01, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Wentholt, 2.16.35.01, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

2.16.35.02 - Rijkswaterstaat: Waarnemend Directeur-Generaal en Hoofdingenieur-Directeur Wegen en Bruggen ir. C.T.C. Heyning [geboren 1888]: Werkarchief, (1939) 1942-1943