Terug naar zoekresultaten

3.330.01 Inventaris van de microfilms van de Burgerlijke Stand-registers in Zuid-Holland (arrondissementen Den Haag en Leiden), waarvan de dubbelen in 1945 bij het bombardement van het Bezuidenhout verloren zijn gegaan, 1843-1944 (1950)

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

3.330.01
Inventaris van de microfilms van de Burgerlijke Stand-registers in Zuid-Holland (arrondissementen Den Haag en Leiden), waarvan de dubbelen in 1945 bij het bombardement van het Bezuidenhout verloren zijn gegaan, 1843-1944 (1950)

Auteur

H.A.J. van Schie

Versie

13-10-2023

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
(c) 2010 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Microfilms Burgerlijke Stand Zuid-Holland (Bezuidenhout)
BS-ZH Bezuidenhout

Periodisering

archiefvorming: 1843-1944
oudste stuk - jongste stuk: 1843-1950

Archiefbloknummer

GE37153

Omvang

804 inventarisnummer(s);

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Microfilms, met daarop opgenomen normale handgeschreven en gedrukte stukken. Geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

De originelen bevinden zich in

Verschillende archiefbewaarplaatsen in Zuid-Holland

Archiefvormers

Arrondissementsrechtbank 's-Gravenhage Arrondissementsrechtbank Leiden

Samenvatting van de inhoud van het archief

Bevat de geboorteakten, huwelijksakten en overlijdensakten van de Burgerlijke Stand van de gemeenten in Zuid-Holland, behorend tot het arrondissement 's-Gravenhage en het voormalige arrondissement Leiden, opgemaakt tussen 1843 en 1944.
De belangrijkste gegevens van de akten zijn of zullen worden opgenomen in de database WiewasWie, welke online beschikbaar is.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Na de inlijving van de Republiek bij Frankrijk werd, met andere Franse wetgeving, de burgerlijke stand ingevoerd. Dat geschiedde per 1 januari 1811, zij het voor bepaalde delen van Nederland eerder: in 1796 voor het Limburgse grondgebied en Zeeuws Vlaanderen, en 1810 voor Zeeland, Noord-Brabant en een deel van Gelderland (Nijmegen en het gebied bezuiden de Waal). De burgerlijke stand wordt bijgehouden door de gemeenten, en wel door de ambtenaar van de burgerlijke stand. Er werden (en worden) verschillende registers aangelegd: van geboorten, van huwelijken en echtscheidingen, van overlijden, van huwelijksaangiften, van huwelijksafkondigingen en van huwelijkstoestemmingen (sinds 1913). De eerste drie worden in duplo opgemaakt. Aan het einde van het jaar worden de registers afgesloten en worden nieuwe registers geopend voor het komende jaar. De in enkelvoud opgemaakte registers, alsmede een exemplaar van de in duplo opgemaakte registers werden jaarlijks opgezonden naar de arrondissementsrechtbank, in welks ressort de gemeente gelegen was. De officier van Justitie controleerde de registers en stelde de ambtenaar van de burgerlijke stand in kennis van eventuele fouten. De registers werden verder opgeslagen in de archiefruimten van de griffie van de rechtbank ( Zie voor een uitgebreide beschrijving van de burgerlijke stand en de betekenis ervan voor genealogisch onderzoek:. ) R.F. Vulsma, Burgerlijke stand en bevolkingsregister , CBG-reeks nr. 10 (2e herziene druk; Den Haag 2002) 148 blz. ISBN 90-5802-025-8 .
Tot 1929 zijn deze registers blijven berusten bij de rechtbanken. Bij Koninklijk besluit van 23 april 1929 werd bepaald dat deze rechtbanken de registers uit de periode 1811-1842 dienden over te brengen naar de rijksarchiefbewaarplaatsen in de provincies, en voor Zuid-Holland naar het Algemeen Rijksarchief. Latere Koninklijke besluiten gelastten de overbrenging van de registers uit jongere perioden: in 1954 de registers uit de periode 1843-1882, in 1966 de registers uit de periode 1883-1892. Weer latere overbrengingen geschiedden krachtens de Archiefwet 1962.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Als gevolg van oorlogshandelingen zijn in de jaren 1940-1945 een groot aantal registers van de burgerlijke stand verloren gegaan. De Wet van 28 december 1935 S. 797 voorziet in de vervanging van deze registers, voor zover het de registers betreft die bij de gemeenten berusten. In de jaren vijftig zijn voor deze gemeenten kopieën gemaakt van de registers, die bij de griffies van de arrondissementsrechtbanken aanwezig waren. De reproductie geschiedde op basis van Koninklijke besluiten ( Koninklijke besluiten van 17 juli 1950 no. 72, 31 oktober 1952 no. 27 en 5 november 1957 no. 37. ) , welke in de Staatscourant zijn gepubliceerd.
Ook bij de rechtbanken waren registers verloren gegaan, en met name in Zuid-Holland was de schade groot. Op 3 maart 1945 immers was bij het bombardement van het Bezuidenhout ook het Paleis van Justitie aan het Korte Voorhout 11 door bominslag getroffen, waarna het gebouw vrijwel geheel uitbrandde. Hierbij zijn de archieven van de arrondissementsrechtbanken 's-Gravenhage en Leiden en van het Gerechtshof 's-Gravenhage verloren gegaan. In de archiefruimten van de Haagse rechtbank waren ook de registers van de burgerlijke stand van de gemeenten opgeslagen die behoorden tot het ambtsgebied van de rechtbank 's-Gravenhage en van de voormalige rechtbank Leiden. Deze registers liepen over de periode 1843-1944. De registers van vóór 1843 waren op dat moment al overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief, dat overigens slechts op een steenworp afstand van de rechtbank gelegen was.
Daarnaast zijn van enkele gemeenten in Gelderland dubbele registers, bewaard in de archiefruimte van de arrondissementsrechtbank te Arnhem, door oorlogshandelingen beschadigd geraakt of verloren gegaan.
Deze verloren gegane registers zijn gereproduceerd, maar dat geschiedde niet krachtens de Wet van 1935. In 1953 was de Wet tot opening van de mogelijkheid tot het nemen van maatregelen ter beveiliging van registers van de burgerlijke stand ( Stb. 1953, 360. ) van kracht geworden, waarin de regering gemachtigd werd om dubbelen van de registers van de burgerlijke stand naar het buitenland over te brengen, ter veilige bewaring. Omdat een groot aantal registers verloren was gegaan, zijn in de periode december 1952 tot december 1954 van de gemeentelijke exemplaren microfilms gemaakt. De werkzaamheden zijn uitgevoerd door de heer Th.M.G. van Eechoud, eigenaar van de filmonderneming "Imago", Koninginnegracht 3 te Den Haag. De werkzaamheden werden uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Justitie, Hoofdafdeling Privaatrecht, onder toezicht van een opperwachtmeester van de Rijkspolitie. De geproduceerde films waren 35 mm rolfilms van de kwaliteit safety-film, beeldformaat 18 x 24 mm, waarbij het origineel twintigmaal verkleind werd.
Van diverse akten en kantmeldingen van akten, waarvan bij het fotograferen bleek, dat deze akten of kantmeldingen niet goed leesbaar zouden zijn, zijn extra uitvergrote opnamen gemaakt. De 69 negatieve films zijn per c. 300 meter geborgen in blikken dozen. Op sommige films zijn registers opgenomen van meer dan één gemeente. Van de negatieven is ook een set positieven gemaakt, welke op kleinere spoelen van c. 30,5 meter zijn gerold. Die kopieën waren bestemd voor gebruik. De positieven zijn vervolgens verpakt in een drietal kisten, gemerkt A, B en C, en de negatieven in twee kisten, gemerkt D en E.
Om de kopieën te verwerken in een kaartsysteem, zijn de registers per 10 beelden opgenomen. Na elke 10 beelden is een blank beeld, waarop een streep opgenomen, zodat dit blanco beeld in het midden kan worden doorgeknipt. Dit tiental beelden kon in een houder geschoven worden. Een houder kon vijf stroken bevatten. Zo zouden microfilm jackets avant la lettre zijn vervaardigd, ware het niet dat de kopieën nooit op deze wijze zijn bewerkt.
In februari 1957 zijn de vijf kisten met microfilms overgebracht naar gebouw van de Rijkspolitie te Water te Amsterdam, aan de Westerdoksdijk, teneinde gereed gemaakt te worden voor verscheping naar het buitenland. Welk buitenland was geheim. Met het oog op de veiligheid van het materiaal is tot 1975 de bestemming ervan geheim gehouden. Door bewaring in een ongeschikte omgeving zijn de kisten nat geworden. In oktober 1963 zijn ze overgebracht naar het Huis van Bewaring II aan de Oostelijke Handelskade te Amsterdam om te drogen en opnieuw verpakt te worden. In oktober 1964 zijn de kisten overgebracht naar het 'pand Boes' aan de Waldorpstraat in Den Haag, waar toen het Nederlandse Beheersinstituut gevestigd was. In juni 1966 zijn de kisten A, B en C, alsmede een in 1964 toegevoegde kist F met kantmeldingen alsnog naar het buitenland gebracht, te weten de marinebasis Parera op Curaçao. Rond 1975 zijn deze kisten weer terug gekomen, en op een nog onbekend tijdstip uiteindelijk overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief.
De verwerving van het archief
De collectie is een duplicaat van een archief dat elders bewaard wordt.
In september 1966 zijn de kisten D en E, bevattende de negatieffilms, overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief ( Zie 2.14.09.04: archief van de Rijksarchiefinspectie 1970-1985, inv.nrs. 286. ) .

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
De collectie microfilms bevat de geboorteakten, huwelijksakten en overlijdensakten van de Burgerlijke Stand van de gemeenten in Zuid-Holland, behorend tot het arrondissement 's-Gravenhage en het voormalige arrondissement Leiden, opgemaakt tussen 1843 en 1944. Tevens zijn in het bestand de films opgenomen van enige gemeenten buiten Zuid-Holland.
In de geboorteakten zijn geregistreerd de geboorteplaats, het geslacht en de voornaam / voornamen van het geboren kind, de volledige namen van de ouders, hun adres en beroep, alsmede de volledige namen en beroepen van de aangevers.
In de huwelijksakten zijn geregistreerd de volledige namen van de bruidegom, bruid en hun beider ouders, met vermelding van hun beroep, voorts de geboorteplaatsen en leeftijd van het bruidspaar en tenslotte de volledige namen en beroepen van de getuigen. Soms wordt verwezen naar bescheiden in de zgn. huwelijksbijlagen, welke volledig verloren zijn gegaan.
In de overlijdensakten zijn geregistreerd de volledige naam, het geslacht, het beroep en het adres van de overledene, zijn burgerlijke staat, de volledige namen van de ouders en eventueel van de (gewezen) echtgenoot of echtgenote, alsmede de leeftijd van de overledene en de datum en plaats van overlijden.
De belangrijkste gegevens van de akten zijn of zullen worden opgenomen in de database WiewasWie, welke online beschikbaar is.
Sommige films bevatten de registers van meer dan één gemeente.
Verantwoording van de bewerking
Aanvankelijk werden de kisten uitsluitend in het depot aan het Bleijenburg geplaatst, zonder enige verdere bewerking. Het materiaal was immers niet openbaar, en niet voor raadpleging bestemd. De opslag diende slechts als veiligheidsmaatregel. De voor raadpleging bestemde positieven zouden op een later tijdstip worden overgebracht, hetgeen ook is geschied. Inmiddels waren de Mormonen, de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, bezig met het verfilmen van de registers van de burgerlijke stand van heel Nederland. Zo zijn toen ook de registers van de verloren gegane Zuid-Hollandse gemeente verfilmd. Van deze films heeft de Rijksarchiefdienst positieven ontvangen, welke in het Hulpdepot te Schaarsbergen zijn opgeslagen. Van deze films zijn in de jaren zeventig 16 mm-kopieën vervaardigd voor raadpleging door genealogen in de studiezalen van de rijksarchieven. Op deze wijze is ook een deel van de verloren gegane registers (tot het jaar 1882) op microfilm beschikbaar gekomen. Deze kopieën hebben dus een geheel andere oorsprong dan de "Bezuidenhout-kopieën", in de archiefinventaris beschreven.
De formele overdracht door het Ministerie van Justitie van de kisten D en E met de microfilmnegatieven als vervanging voor de verloren gegane dubbele registers van de burgerlijke stand heeft nooit plaats gevonden. De belangrijkste reden was het ontbreken van kantmeldingen bij de akten. Deze kantmeldingen konden ook niet op de microfilms worden aangebracht. Ze zijn in het centrale kantmeldingenregister, bijgehouden door het Ministerie van Justitie, opgenomen. Maar een relatie vanuit de akten kon niet worden gelegd. Voor dit probleem is nooit een oplossing gevonden, en de Rijksarchiefinspectie, welke deze zaak behandelde, heeft de kwestie eind jaren zeventig laten rusten ( Zie 2.14.09.04: archief van de Rijksarchiefinspectie 1970-1985, inv.nrs. 286-290. ) .
De kisten met de negatieffilms zijn zo jaren in het depot van het Nationaal Archief blijven staan. In 2004 werd bij een bestandscontrole geconstateerd dat de films aan verval onderhevig bleken te zijn en al sterk aan het degraderen waren. Om volledig verlies ervan te vermijden, zijn de films begin 2005 door het bedrijf Karmac bv te Lelystad gedupliceerd. Naast twee mastersets is tevens een gebruiksduplicaat vervaardigd. Omdat de status van het materiaal niet duidelijk was, en het materiaal bovendien niet volledig openbaar was, is de gebruikskopie niet onmiddellijk in 2005 ter beschikking gesteld.
Bij de digitalisering van de inventarislijst bleken enkele films te ontbreken. Deze zijn in 2018 teruggevonden waarna ze alsnog zijn gedupiceerd. In 2022 zijn de beschrijvingen van deze hervonden films alsnog aan de inventaris toegevoegd. Het betrof de oorspronkelijke films 27-29, welke thans de inv.nrs. 772-804 hebben.
Ordening van het archief
In het kader van de digitalisering van de archiefinventarissen is van de lijst van gedupliceerde microfilms een archiefinventaris gemaakt. Hierbij is de aangetroffen ordening van de duplicaatfilms aangehouden: eerst de geboorteregisters, daarna de huwelijksregisters en tenslotte de overlijdensregisters. Binnen deze reeksen zijn de films in alfabetische volgorde op naam van de gemeenten geplaatst. Slechts één uitzondering is gemaakt. De beschrijvingen van de films van gemeenten die niet tot Zuid-Holland behoren, is in een afzonderlijke rubriek achteraan geplaatst.
De fysieke ordening van de films is hierbij niet aangetast. Overigens was dit niet oorspronkelijke ordening van de films: deze waren per gemeente geordend, en daarbinnen is steeds als volgorde aangehouden: geboorteregisters, huwelijksregisters en overlijdensregisters.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels niet openbaar. Volgens regels Burgerlijke Stand geldt de beperking voor overlijden voor 50 jaar, huwelijk (en echtscheiding) 75 jaar en geboorte 100 jaar. Voor tienjaarlijkse klappers geldt het laatste jaar als jaar van vervallen beperking.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Microfilms Burgerlijke Stand Zuid-Holland (Bezuidenhout), nummer toegang 3.330.01, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, BS-ZH Bezuidenhout, 3.330.01, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn in kopievorm beschikbaar

Archiefbestanddelen