Terug naar zoekresultaten

4.VMF Inventaris van de verzameling kaarten en tekeningen afkomstig van J.C.M. Radermacher en buitenformaat stukken behorend tot het archief van de familie Vosmaer, 1689-1916

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

4.VMF
Inventaris van de verzameling kaarten en tekeningen afkomstig van J.C.M. Radermacher en buitenformaat stukken behorend tot het archief van de familie Vosmaer, 1689-1916

Auteur

M. Kok, D.J. Kortlang (bewerking)

Versie

04-04-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1988, 2005 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Familie Vosmaer - Kaarten en Tekeningen
Vosmaer / Kaarten

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1689-1916

Archiefbloknummer

VMF

Omvang

51 inventarisnummer(s)

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het, enkele kaarten zijn beschreven in het.
Nederlands
Frans

Soort archiefmateriaal

het archief bevat manuscriptkaarten en gedrukte kaarten, tekeningen en letterproeven.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Vosmaer, familie
Radermacher, Jacobus Cornelis Matheus (1741-1783)

Samenvatting van de inhoud van het archief

Dit van het hoofdarchief afgescheiden deelarchief bevat een verzameling kaarten en tekeningen afkomstig van Jacobus Cornelis Matheus Radermacher, die tussen 1757 en 1783 tweemaal langdurig als dienaar van de VOC in de Oost verbleef. Naast een serie losbladige kaarten is er een als atlas betitelde bundeling getekende en gedrukte kaarten, tekeningen, prenten en letterproeven.
Belangrijke stukken zijn de ‘Nieuwe en Acurate Geographische en Hydrographische Caart van het Eyland Groot Java (...)’, vervaardigd door C.A. van Leupken rond 1765; een beschrijving door Radermacher van een zeereis van Texel naar Batavia in 1768, en de eerste gedrukte kaart waarop Australië en beide eilanden van Nieuw Zeeland voorkomen. Deze laatste, een gedrukte kaart van het zuidelijke halfrond uit 1772, werd hoogstwaarschijnlijk door kapitein Cook zelf aan Radermacher geschonken toen Cook eind 1772 aan het begin van zijn tweede reis aan de Kaap verbleef.
Daarnaast bevat het archief stukken afkomstig van de familie Vosmaer die vanwege hun formaat apart geborgen zijn. Zie toegang 2.21.271 voor het hoofdarchief.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Jacobus Cornelis Matheus Radermacher werd in 1757 op 16-jarige leeftijd door de Zeeuwse kamer van de Verenigde Oost-Indische Compagnie naar Oost-Indië uitgezonden; spoedig na zijn aankomst aldaar kreeg hij de rang van onderkoopman, in 1761 koopman van de VOC. In dit laatste jaar trouwde hij met Margaretha Sophia Verijssel, dochter uit het eerste huwelijk van de vrouw van Reinier de Klerk, Sophia Francina Westpalm, en Hugo Verijssel (ordinaris-raad van Indië). In 1762 richte hij de eerste Indische vrijmetslaarsloge op (la Choisie). Radermacher keerde in 1763 terug naar de Republiek, promoveerde tot de doctor in de rechten in Harderwijk, en vertrok in 1766 opnieuw naar Batavia. Tijdens zijn tweede verblijf in Oost-Indië, van 1767 tot 1783, was hij één van de belangrijkste bestuursambtenaren van de VOC: baljuw, en extra-ordinaris raad sinds 1776. ( S. Kalff, 'Jacob Radermacher en zijne stichting', in: Tijdschrift voor Nederlandsch-Indië, tweede serie, jrg. 3, 1899, p. 474-511 ) . Ook zat hij het college van Schepenen van de stad Batavia voor, met kennelijke belangstelling voor en wellicht bijzondere bevoegdheden in de zaken van publieke werken en kadaster ( Zie inv.nr. 848 volgnrs. 4 en 45; inv.nr. 849.1 t/m 849.13 en inv.nr. 850.3 ) . Zijn belangrijke positie zal zeker te maken hebben gehad met zijn familiebetrekkingen met Reinier de Klerk (1710-1780), gouverneur van Banda en van 1777 tot 1780 gouverneur-generaal van Oost-Indië. Diens weduwe vermaakte haar bezittingen aan haar kleinzoon Frans Reinier Radermacher, zoon van Jacobus C.M. Radermacher en Margaretha Sophia Verijssel ( Zie nr. toegang, 2.21.271, inv.nr. 857 ) . In 1783 verkrijgt hij op zijn verzoek ontslag, en keert terug naar Nederland als vice-admiraal van de retourvloot. Bij Kaap de Goede Hoop komt hij echter om bij een opstand van Chinese opvarenden.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Opbouw van de collectie
De door Jacobus Cornelis Matheus Radermacher nagelaten kaarten en tekeningen, met enkele prenten en geschreven stukken, bevonden zich in drie portefeuilles.
De inhoud lijkt vrijwel geheel door de werkzaamheden en belangstelling van Radermacher bepaald, al is het waarschijnlijk dat na hem nog stukken aan de inv.nrs. 849 en 850 van de collectie werden toegevoegd. Van systematiek daarin is nauwelijks sprake, van volledigheid in het geheel niet.
De belangrijkste leidraad in de vorming van dit bestand lijt Radermachers betrokkenheid bij de wetenschappelijke ontwikkelingen in zijn tijd, vooral die van de geografie en kartografie ( Zie inv.nr. 848 volgnrs. 8, 37-40 ) . Hij gaf die interesse vorm als oprichter van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in 1778. Zijn publicaties in de Verhandelingen van dit genootschap steunden mede op eigen waarnemingen ( Zie inv.nr. 848 volgnr. 10 en waarschijnlijk ook 849.10 ) ; bovendien gebruikte hij recent verkregen materiaal als basis daarvoor ( Zie inv.nr. 848 volgnr. 15 ) . Ook bij zijn werkzaamheden die de maritieme toegankelijkheid, defensie en inrichting van Batavia betroffen heeft hij kaarten gemaakt, doen maken en verzameld ( Zie noot 2 en inv.nr. 848 volgnrs. 5,6, en 17 ) . De aanwezigheid van kaarten van Reinier de Klerks landgoed Grogol ( Inv.nr. 848 volgnr. 9 en inv.nrs. 849.15 en 849.17 ) is wellicht te verklaren uit het feit dat diens nalatenschap overging naar Radermachers zoon. Deze drie portefeuilles zijn van belang als aanvulling van de in het Nationaal Archief berustende kaarten, afkomstig uit het VOC-archief ( In dit verband is vooral inv.nr. 848 volgnr. 15 van belang, een to nu toe onbekende manuscriptkaart, waarop de ontdekkingstochten gedaan in de periode 1678-1740 staan aangegeven. ) ; daarnaast vromen zij vermoedelijk een belangrijke bron voor het onderzoek naar wetenschappelijke invloeden op het laat 18e eeuwse koloniaal bestuur in Batavia. Daartoe zou de relatie van deze verrzameling met het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen nader onderzocht moeten worden.
De verwerving van het archief
Het archief is voor langere tijd in beheer, niet in eigendom verkregen.

Inhoud en structuur van het archief

Verantwoording van de bewerking
De stukken zijn per inventarisnummer beschreven in de volgorde waarin ze zijn aangetroffen. Daartoe is rechtsonder een nummer in potloodschrift aangebracht.
Inventarisnummer 848 vormt (nog) een band en draagt de door Radermacher geschreven titel "Atlas met Tekeningen en Plans". Hij bevat tevens enkele los ingelegde bladen. Aan de verso-zijde van het eerste blad is met potlood door Gualtherus C.J. Vosmaer de - foutieve- aanduiding geschreven: "Afkomstig van Jacques Vosmaer".
De inventarisnummers 849 en 850 waren portefeuilles met losse stukken die nu apart genummerd en geborgen zijn ( In nummer toegang 2.21.271, inv.nr. 838 bevinden zich nog enkele kaarten en profielen ) .
De wijze van beschrijvingen is gebaseerd op de zogenaamde FOBID-regels voor titelbeschrijving van kartografische documenten.
Van elke afbeelding is achtereenvolgens beschreven;
  1. Titel. Zoveel mogelijk is het opschrift op het document zelf genomen; indien dit onjuist of onduidelijk is of indien dit ontbreekt, is een titel geformuleerd; deze staat tussen [ ]
  2. Auteur(s). Deze wordt na de titel, achter de / vermeld; indien de aard van de werkzaamheden , waarvoor deze verantwoordelijk was of waren, bekend is, staat dit vermeld
  3. Schaal: Op een enkele uitzondering na moesten alle schaalgetallen door meting en omrekening worden bepaald; zij zijn daarom slechts bij benadering gegeven.
  4. Datering
  5. Uiterlijke vorm
  6. Reproductietechniek
  7. Afmetingen: vermeld wordt de hoogte x breedte van het totale blad, de afbeelding zelf is meestal kleiner.
  8. Annotatie: Oude nummers, dorsale aantekingen, verwijzingen naar andere documenten en overige opmerkingen
Opmerkingen bij de bewerking in 2005.
Na het verschijnen van de inventaris Vosmaer (nr. toegang 2.21.2171), waar onderstaande beschrijvingen oorspronkelijk deel van uitmaakten als bijlage, is er nog een artikel van de Bewerker M. Kok verschenen in Kartografisch Tijdschrift, jrg. XV, nummer 2, 1989. Daarin meer informatie over deze collectie en de persoon Radermacher. Ook is weer een lijst met beschrijvingen toegevoegd, die soms afwijken van de oude, vooral in het aangeven van dateringen. Deze aanvullingen zijn in de oude lijst door mij verwerkt.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Familie Vosmaer - Kaarten en Tekeningen, nummer toegang 4.VMF, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Vosmaer / Kaarten, 4.VMF, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Afgescheiden archiefmateriaal
2.21.271 Inventaris van het archief van de familie Vosmaer, 17de-20ste eeuw.