Terug naar zoekresultaten

3.03.16 Inventaris van het archief van de Arrondissementsrechtbank te Leiden, 1838-1877

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

3.03.16
Inventaris van het archief van de Arrondissementsrechtbank te Leiden, 1838-1877

Auteur

C. Venema

Versie

30-06-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1988 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Arrondissementsrechtbank te Leiden
Rechtbank Leiden

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1838-1877

Archiefbloknummer

3497

Omvang

; 77 inventarisnummer(s) 3,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Arrondissementsrechtbank te Leiden, 1839-1877

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het rechtbankarchief is ruwweg in drie categorieën te verdelen: stukken betreffende strafzaken, civiele zaken en buitengerechtelijke zaken. Tot de strafrechtelijke stukken behoren onder andere dossiers van strafzaken, strafvonnisboeken, klappers met vermelding van rolnummer en weeklijstnummer, rolboeken van zaken die gediend hebben voor de politierechter of kinderrechter en voor de economische strafrechter, vonnissen in belastingzaken, strafrollen en processen-verbaal van terechtzittingen behandeld door de kinderrechter. Van de civiele zaken zijn de volgende stukken opgenomen: beschikkingen, vonnissen en rolboeken van zittingen van de enkelvoudige en meervoudige kamers, placettenregisters, rolkaarten, audiëntiebladen, processen-verbaal van getuigenverhoor, enquête en contra-enquête, rolbladen, rolregisters; voorts stukken betreffende faillissementen, echtscheiding, ontzetting uit de ouderlijke macht en voogdij over minderjarigen, opsluiting van krankzinnigen, ondercuratelestelling en dossiers van civiele- en strafrechtelijke ondertoezichtstelling, gevormd door de kinderrechter. Tot de stukken betreffende buitengerechtelijke zaken behoren onder meer ingeschreven handels- en fabrieksmerken en een serie dubbelen van de repertoria van notarissen.
De inventaris bevat tevens de archieven van het Parket van de Officier van Justitie en van de Kamer van Toezicht op notarissen.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Het arrondissement Leiden omvatte vijf kantons, te weten Leiden, Noordwijk, Woubrugge, Alphen en Woerden. Na de opheffing in 1877 werden het kanton Leiden en een gedeelte van het kanton Noordwijk samengevoegd tot een nieuw kanton Leiden, en Woubrugge en Alphen tot een nieuw kanton Alphen. Deze nieuwe kantons behoorden tot het arrondissement 's-Gravenhage. Het kanton Woerden behoorde na 1877 tot het arrondissement Utrecht.
De arrondissementsrechtbank zetelde aanvankelijk in het raadhuis. De lokalen, die tot 1 oktober 1838 gebruikt werden door de rechtbank van eerste aanleg, zijn in 1838 voor zestienhonderd gulden vertimmerd ten behoeve van de arrondissementsrechtbank. Ook werden toen voor vierhonderdvijftig gulden kasten aangebracht. De behuizing was echter vrij krap; verschillende lokalen werden voor diverse doeleinden gebruikt. ( J.C. Overvoorde, Uit de geschiedenis van het Leidsche Raadhuis, 67. ) Dit leidde in 1853 zelfs tot het voorstel de monumentale Lakenhal te verbouwen tot rechtbank. Dit ging gelukkig niet door en op 3 januari 1861 werd voor vijftienduizend vijfhonderd gulden het huis aan het Rapenburg 19 gekocht, ( Th.J. Lunsingh Scheurleer e.a., Het Rapenburg. Deel I: Groenhazenburgh, p. 310. ) waarin zowel het kantongerecht als de arrondissementsrechtbank werd gehuisvest. ( Kort overzicht van de geschiedenis der gebouwen bij het Departement van Justitie in gebruik, met vermelding van de nummers der dossiers waarin de stukken zijn opgenomen, pp. 90-91. )
Na de opheffing van de arrondissementsrechtbank werden de vrijgekomen lokalen aanvankelijk gebruikt als telegraafkantoor. Het kantongerecht is nu nog steeds in dit pand gevestigd.
Lijst van gemeenten in het arrondissement Leiden
Volgens de wet van 22 december 1828, Staatsblad nr. 74, in werking getreden per 1 oktober 1838.
De spelling der plaatsnamen is letterlijk overgenomen uit het Staatsblad.
Kanton Leyden
  • Leyden
  • Zoeterwoude
  • Leyderdorp
  • Voorschoten
Kanton Noordwijk
  • Beide de Noordwijken, Langeveld en Offem
  • Oegstgeest en Poelgeest
  • Lisse
  • Sassenheim
  • Hillegom
  • Voorhout
  • Vennip
  • Warmond
  • Noordwijkerhout, Zilk en de Hooge Boekhorst
  • Beide de Katwijken en het Zand
  • De Lage Boekhorst
  • Valkenburg
  • Rijnsburg
Kanton Woubrugge
  • Woubrugge
  • Rijnsaterwoude
  • Alkemade, bevattende de Oude en Nieuwe Wetering, Rijpwetering, Roelof- Arendsveen, Ouder-Aa en de Kage, en dat gedeelte der Vrouwe Venne, hetwelk onder Rijnsburg heeft behoord
  • Langer Aar en Korter Aar, genaamd Ter Aar
  • Vrijhoeven
  • Nieuwveen met de Uiterbuurt
  • Zevenhoven
  • Hoogmade
  • Koudekerk
Kanton Alphen
  • Alphen en Rietveld
  • Middelburg
  • Oudshoorn en Gnephoek
  • Hoogeveen
  • Aarlanderveen
  • Benthorn
  • Zwammerdam
  • Benthuizen
  • Boskoop
  • Hazerswoude
  • Zuidwijk
Kanton Woerden
  • Woerden, met Geestdorp en Breevelt, Snel en Middeland, Oudeland en Tournooisveld, Kromwijk en Bulwijk
  • Achttienhoven en de Bosch
  • Nieuwkoop en Noorden
  • Waarder
  • Rietveld en de Bree
  • Barwoutswaarder en Bekenes
  • Papekop en Diemerbroek
  • Bodegraven
  • Lange en Ruige Weide
  • Hekendorp
  • Oukoop
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het archief is na de opheffing van de arrondissementsrechtbank in 1877 van het Rapenburg overgebracht naar de arrondissementsrechtbank te 's-Gravenhage, die toen gevestigd was in gebouw de 'Nieuwe Doelen'. Via het Groen van Prinstererhuis, dat in gebruik was van 1882 - 1902, kwam het archief tenslotte terecht in het Paleis van Justitie aan de Korte Voorhout, waarin gedurende de periode 1902 - 1945 ook de arrondissementsrechtbank zetelde. Door de brand in dit paleis, veroorzaakt door het bombardement van 3 maart 1945, ( H.E. van Gelder. 's-Gravenhage 1935-1945, p. 54. ) werden bijna alle archieven vernietigd. Van het archief van de Leidse arrondissementsrechtbank bleven slechts de dubbelen van de repertoria der notarissen bewaard. Tijdens de inventarisatie van de archieven van de arrondissementsrechtbank te 's-Gravenhage werden nog twee rolregisters van strafzaken over 1856 - 1862 en 1874 - 1877 ontdekt.
Toen rond de eeuwwisseling het archief van de voormalige rechtbank van eerste aanleg te Leiden (1811 - 1838) werd overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief zijn de dubbelen van de repertoria der notarissen over het jaar 1838 - die in 1839 bij de arrondissementsrechtbank waren gedeponeerd - abusievelijk mee overgebracht. Ook de dubbelen der repertoria over 1877 zijn, doordat men gekeken heeft naar het tijdvak dat ze bestreken in plaats van naar de datum van opmaak, in het verkeerde archief terecht gekomen. Hoewel ze in dit archief - arrondissementsrechtbank te Leiden - werden aangetroffen behoren ze tot het archief van de rechtbank te 's-Gravenhage, omdat ze daar in januari 1878 zijn gedeponeerd.
Volgens een overdrachtsakte van 17 april 1973 is het archief van de arrondissementsrechtbank te 's-Gravenhage overgebracht naar het hulpdepot van de Rijksarchiefdienst te Schaarsbergen, terwijl van het archief van de arrondissementsrechtbank te Leiden geen akte bestaat. In de correspondentie die aan bovengenoemde overdracht voorafging is echter een kopie van een brief te vinden van de Rijksarchiefinspectie aan de rijksarchivaris van Zuid-Holland, waarin de volgende mededeling staat: "De reeks dubbelen van de repertoria is vollediger dan de reeks originele repertoria, welke via de algemene bewaarplaats der notarissen het rijksarchief bereiken". Vermoedelijk zijn dus de dubbelen der repertoria van het arrondissement Leiden vermengd met die van 's-Gravenhage naar Schaarsbergen gebracht en daar bij inventarisatie van elkaar gescheiden.
De verwerving van het archief
De rechtstitel is (nog) onbekend

Inhoud en structuur van het archief

Verantwoording van de bewerking Bij de inventarisatie zijn de dubbelen der repertoria, die door middel van een summiere inventaris uit Schaarsbergen (1979) toegankelijk waren, per notaris genummerd, waardoor het archief van 19 oude (doos-)nummers op 76 inventarisnummers is gekomen. ( Zie concordanties. ) De dateringen achter de namen der notarissen geven de periode aan waarover de repertoria lopen. De repertoria over 1838, die zich - zoals reeds is vermeld - bevonden in het archief van de rechtbank van eerste aanleg te Leiden (1811 - 1838), zijn door het Gemeentearchief Leiden overgedragen aan het Rijksarchief in Zuid-Holland en vervolgens in dit archief - arrondissementsrechtbank te Leiden - geplaatst. De repertoria over het jaar 1877 zijn geplaatst in het archief van de arrondissementsrechtbank te 's-Gravenhage.
Ordening van het archief
Aanwijzigingen voor gebruikers
Strafzaken Omdat van de strafzaken slechts twee rolregisters - waarin de zaken uiteraard zeer summier staan beschreven - gespaard zijn gebleven, is men voor verdere gegevens betreffende strafzaken aangewezen op andere bronnen, zoals bijvoorbeeld Leidse dagbladen ( Gemeentearchief Leiden ) en diverse rechtskundige weekbladen en tijdschriften. ( Bibliotheek Ministerie van Justitie. )
Burgerlijke zaken
Ook voor deze zaken zullen andere bronnen informatie moeten verschaffen.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Arrondissementsrechtbank te Leiden, nummer toegang 3.03.16, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Rechtbank Leiden, 3.03.16, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Bijlagen

Concordantie van oude naar nieuwe nummers
Oud nr. Nieuw inv.nr.
1 4, 5
2 6-9
3 3, 10-14
4 15-18
5 19-22
6 23-27
7 28, 30, 31, 33
8 35-40
9 41
10 42
11 43
12 44-49
13 50-55
14 57-60, 62
15 63, 64
16 65-68
17 69, 70
18 71-73
19 74-76
Oud nr.Nieuw inv.nr.

Archiefbestanddelen