Terug naar zoekresultaten

2.13.128 Inventaris van het archief van de Commissie Onderzoek Waalbrug (1946) 1949-1952

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

2.13.128
Inventaris van het archief van de Commissie Onderzoek Waalbrug (1946) 1949-1952

Auteur

H.E.M. Mettes

Versie

27-03-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2006 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Defensie: Commissie Onderzoek Waalbrug
Defensie / Cie. Onderzoek Waalbrug

Periodisering

archiefvorming: 1949-1952
oudste stuk - jongste stuk: 1946-1988

Archiefbloknummer

D33

Omvang

; 36 inventarisnummer(s) 0,70 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften. Daarnaast bevat het archief enkele tekeningen en foto's.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Commissie Onderzoek Waalbrug

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bevat naast het eindrapport inzake de redding van de Waalbrug in september 1944 onder meer uitgaande en ingekomen stukken, notulen van vergaderingen, schetsen van de Waalbrug en omgeving, stukken van luitenant-generaal b.d. W.F. Sillevis met betrekking tot diens functie als lid van de commissie en een tijdtafel, met notities, inzake de gevechtshandelingen van 17-20 september 1944 in en nabij Nijmegen en het optreden van Jan van Hoof daarin.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Gedurende de Duitse bezetting van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog was de verkeersbrug over de Waal bij Nijmegen ondermijnd op gezag van de Höhere SS und Polizeiführer Rauter. Op 20 september 1944 staken Britse tanks echter de verkeersbrug over, zonder dat deze door de Duitsers werd opgeblazen. Na verklaringen van verscheidene verzetsstrijders namen de geallieerden aan dat het opblazen van de brug was voorkomen door het moedige optreden van de Nijmeegse student Jan Jozef Lambert van Hoof, die op 18 september de ontstekingsdraden volgens zijn zeggen zou hebben doorgesneden. Aan deze Jan van Hoof werd in 1946 voor deze daad posthuum, (hij werd op 19 september 1944 door de Duitsers doodgeschoten) de Militaire Willemsorde verleend. Bovendien werd in 1946 aan de Waalbrug een plaquette onthuld waarop Jan van Hoof als redder van de brug werd aangeduid.
In 1948 vond de toenmalige minister van oorlog het noodzakelijk dat er een onderzoek werd ingesteld naar het handelen van Jan van Hoof, aangezien men er, van verscheidene kanten, steeds meer aan ging twijfelen of hij wel daadwerkelijk de Waalbrug voor opblazen had behoed. Bovendien hadden zijn ouders het verlangen van een onpartijdig onderzoek geuit.
Op 8 juni 1949 werd bij beschikking door de minister van Oorlog aan de luitenant-generaal b.d. J.J.G. Baron van Voorst tot Voorst, adjudant in buitengewone dienst van H.M. de Koningin, het verzoek gedaan het voorzitterschap op zich te nemen van een commissie bestaande uit drie opperofficieren. Deze commissie bestond uit een voorzitter en twee leden, te weten de reserve generaal-majoor b.d. H. Koot, kanselier der Nederlandse Orde en de generaal-majoor titulair b.d., D.A. van Hilten, hoofd van de Krijgsgeschiedkundige afdeling van de Generale Staf. In 1950 werden tevens als lid benoemd de generaal-majoor b.d. J. Zwart en de luitenant-generaal b.d. W.F. Sillevis. Als secretaris fungeerde de luitenant-kolonel C.M. Olifiers.
De commissie kreeg als naam Commissie Onderzoek Waalbrug en had als taak het verrichten van een "deskundig en nauwgezet onderzoek in te stellen inzake het vraagstuk van de redding van de Waalbrug te Nijmegen in september 1944".
De commissie begon haar werkzaamheden en op 7 september 1949 werd de eerste vergadering gehouden. In de daarop volgende maanden werden 130 getuigen gehoord, te weten de familieleden van Jan van Hoof, buren, vrienden, voormalige verzetslieden en Britse, Amerikaanse, Nederlandse en Duitse militairen. Op 21 november 1951 werd het eindrapport van de commissie (inventarisnummer 25) aangeboden aan de minister van Oorlog. Tot en met april 1952 heeft de Commissie vervolgens de lopende zaken afgewikkeld.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het archief was oorspronkelijk opgeslagen bij het semi-statisch archief (SSA) van de Centrale Afdeling Post- en Archiefzaken van het Ministerie van Defensie. Na de opheffing van het SSA in 1993 is het archief overgebracht naar het Centraal Archievendepot.
Tot en met agendanummer 260 werd bij het inboeken van de stukken het stempel van de Commissie Militaire Onderscheidingen gebruikt (CMO), daarna dat van de Commissie Onderzoek Waalbrug (COW). Dit kwam voort uit het feit dat zowel het onderzoek naar een onderscheiding voor Jan van Hoof alsmede dat naar zijn eventuele verrichtingen in 1944 werd geleid door een opperofficier b.d. die zowel voorzitter was van de CMO en de COW.
Tevens werd geconstateerd dat een gedeelte van de aanwezige stukken afkomstig zijn uit het persoonlijk archief van luitenant-generaal b.d. W.F. Sillevis als lid van de commissie. Het archief van de commissie is met deze stukken aangevuld.
De onderhavige inventaris werd opgemaakt door het SSA in januari 1988.
De verwerving van het archief
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Verantwoording van de bewerking
Bij de bewerking van de inventaris door het Centraal Archievendepot in 2005 zijn een aantal wijzigingen in deze inventaris aangebracht. Zo werd in de beschrijvingen de agendanummers gebruikt als inventarisnummer. Deze agendanummers zijn vervangen door formele inventarisnummers. De beschrijvingen zijn enigszins gewijzigd. De ordening is aangepast.
Ordening van het archief
De oorspronkelijke ordening van het archief geschiedde volgens het agendastelsel. De ingekomen en uitgaande stukken werden ingeschreven in de agenda, uitgezonderd correspondentie tussen de leden onderling, stukken aan de leden afzonderlijk en de agenda's en notulen van de eerste zes vergaderingen. Bescheiden welke enige "samenhang" vertoonden, kregen ook hetzelfde agendanummer toegewezen. De "ingekomen" en "uitgaande" stukken kregen eveneens hetzelfde agendanummer. Bij de opberging in dossiermappen is tussen de verschillende agendanummers scheiding aangebracht door middel van blauw gekleurde veIlen papier.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Defensie: Commissie Onderzoek Waalbrug, nummer toegang 2.13.128, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Defensie / Cie. Onderzoek Waalbrug, 2.13.128, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Bijlagen

Index op kaarten en tekeningen
Onderwerp en agendanummer
Inventarisnummer(s)
Tekening Waalbrug waarop de plaats van een stuk pijp is aangegeven. Agendanummer 55.
4
Tekeningen van resp. het Werk boven Lent en het Werk beneden Lent. Agendanummer 394.
20
Kaart "plan van aanval Nijmegen op 17 en 18 september door 508th. Parachute Infantery". Agendanummer 111.
7
Schetsen betreffende de positie van de Duitse verdedigingswerken op 30 april 1944 bij Lent op en nabij de verkeersbrug over de Waal. Agendanummer 133.
8
Kaart rivier De Waal nabij Lent (de waterstanden). Agendanummer 372.
19
Peilkaart met dwarspeilingen in de Waal en tekening van dwarsdoorsneden van de Waalbrug. Agendanummer 348.
17
Schetsen Museum Kamstraat (met route Jan van Hoof en familieleden). Agendanummer 263.
14
Situatieschets huizen aan de Kelfkensbosch. Agendanummer 418.
21
Situatieschets van de aanval door Britse tanks op de verkeersbrug. Agendanummer 297.
16
Schets van de ladingen en de ontstekingsleidingen. Agendanummer 145.
8
Schets detail leuning grote boog. Agendanummer 382.
19
Schets doorsnede grote boog. Agendanummer 382.
19
Schetsen van de plaatsing van de springlading aan de Waalbrug. Agendanummers 163, 186
10, 11
Tekening van het spoorwegstation van Nijmegen. Agendanummer 194.
11
Schets spoorbrug over de Waal. Agendanummer 201.
12
Index op foto's
Onderwerp en agendanummer
Inventarisnummer
Twee foto's van de Waalbrug met aanduidingen (Geheime Dienst Nederland). Agendanummer 53.
4
Negatief foto van het huis van de familie van Hoof. Agendanummer 282.
15
Foto Waalbrug met zicht op Lent waarbij de plaats van de springlading is aangegeven. Agendanummer 382.
19
Foto en negatieven gebruikt in het eindrapport. Agendanummer 505.
25
Index op literatuur
Onderwerp en agendanummer
Inventarisnummer
Jaarboek Canisius College 1944/1945. Agendanummer 159.
9
Uittreksel uit "Eclipse - de ineenstorting". Agendanummer 57.
4
Jan van Hoof, korte levensschets door R.E. van Hoof-Herfens. Agendanummer 16.
2
Overzicht van de notulen van de 1e t/m de 29e vergadering
Voor notulen van de 1e t/m de 6e vergadering, zie inventarisnummer 27.
Bij de notulen van elke vergadering zijn gevoegd de agenda en eventueel te stellen vragen aan getuigen.
Vergadering Agendanummer
7e 153
8e 165
9e 182
10e 204
11e 226
12e 241
13e 253
14e 280
15e 327
16e 334
17e 354
18e 368
19e 380
20e* 415
21e 390
22e 472
23e 473
24e 476
25e 486
26e 489
27e 493
28e 497
29e 500
* Een bezoek aan Nijmegen werd beschouwd als 20e vergadering, derhalve geen notulen maar een apart verslag.
Overzicht van verslagen, beschouwingen, rapporten etc.
Agendanummers
Onderwerp
1, 2
Instelling van de commissie door de minister van Oorlog
138
Overzicht der verzetsgroepen te Nijmegen September 1944
140
Waalbruggen te Nijmegen september 1944: chronologisch overzicht van handelingen en gebeurtenissen (onder opgave van bronnen)
186, 203, 222, 223 en 232
Rapporten van de Inspecteur der Genie generaal-majoor J. Kok
408
Beschouwing over de lading door Commissielid generaal-majoor b.d. Zwart
411
Beschouwing door commissielid generaal-majoor b.d. Van Hilten
410
Samenvattende beschouwingen door commissielid generaal-majoor b.d. Koot
211
Voorlopige aantekeningen op het dossier ontvangen van Ir. J.J.A. Jansen
471
Beschouwing door de voorzitter der commissie luitenant-generaal b.d. Van Voorst tot Voorst over de Duitse verdedigings- en vernielingsvoorbereidingen voor 17 december 1944, de gevechtshandelingen in en nabij Nijmegen van 7-20 september 1944 en het optreden van Jan van Hoof aldaar
459, 474
Samenvatting van gegevens betreffende een beschouwing inzake het bevel van veldmaarschalk Model de Waalbrug niet op te blazen (beiden gegeven door generaal-majoor b.d. Van Hilten)
507
Overzicht van het dossier "Waalbrug" afkomstig van het Ministerie van Oorlog
353
Gegevens betreffende voormalige Duitse verdedigingswerken Valkhof en Oud Burger Gasthof te Nijmegen
252
Opgave weerstoestand op 17 t/m 19 september 1944
348
Opgave van de diepte en de stroomsnelheid van de Waal bij de verkeersbrug (met tekeningen)
505
Concept-eindrapport
Alfabetische lijst van namen van personen die tegenover de Commissie Onderzoek Waalburg een verklaring hebben afgelegd en/of inlichtingen hebben verstrekt
Naam Agendanummer
Aalbers-Havinga, A. 102, 248, 273
Adams, J.E. (Major) 111, 185
Arntz, A 176, 195
Beckman, ir. M. 147
Bense-van Hoof, G.A.R.M. (Truus) 18, 93, 143, 144, 369, 379
Berkhout, W. 244
Berkvens, drs. A.J. 110, 130, 137, 166A
Best, P.W. (luitenant-generaal) 45
Bestebeurtje, A.D. (reserve majoor) 27,28,34,47,49,65
Bokkel-Huinink, H. ten 62, 76
Bon, Th. Van 341
Bos, J. 313
Braam, W.H.M. 189, 194
Bronsing, F. (luitenant-kolonel) 40, 46, 307
Bronsing-de Kock, C.J.R. 51, 308
Brouwers, H. J . 370
Burgemeester van Nijmegen 8, 33, 231
Burkens, F. van (majoor) 25, 49, 85, 120, 197, 210, 378
Christiansen, F.C. (General) 459
Daniels, J.H.J. 353
Delfers, H.E. 312
Derksen, M. 12, 20
Dey-Jonkers, H.E 193.
Dijk, W 406
Dijk-Remmelink, E.J. van 418
Doremalen, M. van 272
Doremalen-Eijkemans, A.M. van 61, 274
Elst, E.J. van den 278, 398
Elst-de Baan, G.M. van den 275
Fack, R. 43
Fischer, E. (Unteroffizier) 9, 24, 141, 148, 240, 408, 424, 427, 454
Fullriede, von (Oberst) 408
Funke, J. 427A
Gavin, J.M. (General-Major) 33, 47, 60, 84, 106, 111, 399
Gelsing, G.H.M. 358
Gender, C.A. van de (korporaal) 286
Gent, J. van (ing.) 395
Gent, van 101, 373
Gerrits, P.J. (eerste-luitenant) 180
Goulborn, E.H. (Lieutenant-Colonel) 224, 228, 283
Graham, J. (Captain) 401
Grijpink, J. 199
Grijpink, N.J. 198
Grimmelt, F.Th. 88, 92, 139, 142, 147, 151, 157, 159, 181, 230, 303, 325, 408
Grol, S.J., (Eerwaarde Broeder J.) 13, 225
Guards Armoured Division 6 bijl. 6, 81
Haffmans, R.M.J.W. 49, 77, 177
Hagemeister, H.F.C.A. 88, 97, 146
Hammel, E. von 414, 445
Hammel, H. von 413, 414, 445, 446
Haywood (Captain) 65 bIz. 5 (van verklaring Smulder)
Hedel, A.A.W.J. van 170, 179, 189, 194, 202, 433
Hees, G.J. van 17 4, 185, 402
Heijgele, J.F. 247, 296
Heijnen, J. 149
Hendriksen, B. 321
Holla, T. 356
Hoof-van Bense, G.A.R.M. van (Truus) 18, 93, 143, 144, 369, 397
Hoof, H.A. van (Henk) 18, 19, 360
Hoof, J.J.L. van (Jan) 58, 59, 93, 95, 96, 102, 105, 121, 132, 133, 195, 408, 409, 410
Hoof, J.L. van (vader van Jan) 391
Hoof, M.Th.L. van (Mieke) 423
Hoof-Herfkens, R.E. van (moeder van Jan) 10, 14, 16, 52, 54, 56, 72, 102, 195, 420, 516
Hoogen, H.J. van der 335
Hoogen, Th. van der 336
Hoppe, E.J. 419
Hoppe, G.F. 301
Horst, G. ter (reserve kapitein) 192
Hubens, G. 317
Hummeling, F. 322
Ingham, E.E. (Minister Brits Kabinet) 6 bijl. 3
Ireland, A. (Colonel) 84
Jans, J. W. 318
Jansen op de Haar, mr. G.A. 86, 93, 184, 345, 403
Janssen, J. (Jules) 357
Janssen, J.F.J. 387
Janssen, Ir. J.J.A. 65, 85, 184, 187, 207, 245, 377, 379
Janssen, M.G. (George) 6 bijl. 2 en 3, 171, 188, 220, 277, 447, 458
Janssen-Brouwers, P. (Wed. R. Janssen) 405
Janssen-Terwind, F.E.J. 449
Janssen, W. (Wed.) 431
Jones, A.G.C. (Captain Royal Engineers) 6 bijl. 9, 141, 408
Jong, J.A.B.M. de 15, 23, 29, 38, 44, 70, 71, 78, 87, 89, 91, 94, 96, 135
Jong, drs. L. de (Dir. Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie) 2, 3, 4, 101, 285
Jong, Th. de 81
Kampman-Wijnia, M.G. 302
Knipping, dr. J.B. 102
Knüpfken, H. 253, 261
Kok, J. (generaal-majoor, Inspecteur der Genie) 186, 203, 222, 223, 232
Konijnenburg, J.J. van 102 (M2), 331
Kwakkernaat, W. 350
Landesschütze (turfschipper) 158, 181, 264, 303, 325
Latham, H.B. (Brigadier) 6 bijl. 4, 5, 7, 11 en 15, 285
Leegsma, A.M. 421
Lincka, E. (Hauptmann) 88, 97, 146
Lombaers, H.J.M. 332
Lombaers, J.M. 168, 499
Lombaers, M.M. 154, 162, 166
Lombaers, P.M. 162
Lombaers, T.M. 167, 172, 373
Loo, J.A.M. van de 260
Lucardie, D.M. (kolonel) 42
Mascus, H. (General Major der Ordnungspolizei) 250, 298, 376
Mess, E.Z. 110, 130
Middelweerd, C.J. 311
Model, W. (General Feldmarschall) 112, 241, 459
Mul, J.J.P. de 212, 243
Nijmeegse Documentatie Commissie 15, 23, 29, 38, 44, 70, 71, 78, 87, 89, 91, 94, 96, 135
Noppen, C.F. ,van 396, 397
Noppen, C.J. van 397
Noppen-Fabius, N. J. van 397
Otten, B. 169, 333
Pacey, C.O. (Sergeant) 83, 131, 297
Peeters-van Wegen, W.M. 265
Peyl, Ch. v. d. 428
Prent, J. 194
Puntman, A.N.A. 342
Rauter, H. (Höhere SS und Polizeiführer) 5, 109, 403
Remers, F. 319
Reijn, D.H. 320
Robinson, P. (Sergeant) 55, 83, 131, 141
Roording, W.T. 310
Roosmalen, M.A. van 299
Roosmalen-Ouadekker, M.W. van 270
Ruyter van Steveninck, A.W. de (luitenant-kolonel) 31,32, 43, 77, 85, 99, 103, 129
Salzwedel, E. 195, 229, 238
Saunders, Hilary St. George 55
Schalk, G.A. 161
Scharff, (Pater) dr. Cyr. 16, 26, 30
Schoemaker, W. 53, 64, 66
Schoenmakers, J. 351
Scholtz, H.A. 36, 90, 98, 100, 104
Schraven, A.M. 314
Schugard, J. 47, 139, 145, 152, 156, 408
Schüler, K. 160
Schulte, E. 150
Segers, H.F.M. 315
Silver, W.H. (Captain) 400
Slagter, H.S. (reserve eerste-luitenant) 99, 103, 129
Smolders, W. 191, 450
Smulders, R.M. (reserve ritmeester) 65
Student, K. (General Oberst) 109
Tettau, H. von (General Leutnant) 498
Timmers, S.J. (Pater A.) 71, 87, 88, 391, 403, 426, 456
Tonkens, H.R. 448
Tromp, Ir. Th. P. 79, 108
Tuinstra-Schott, M.A.A.J. 349
Uyen, A. 429
Verner, E. 393, 417
Ven, W. van der 337
Venneman, C.J.M.C. 173
Verkaak, H.J.W. 175
Vet, J.P. de 359
Visser, W.G. 64, 66, 73, 74, 75, 338, 346, 346A, 347
Vleggaar, A.M. 393, 404
Voorn, J.G. 163, 178
Voorst tot Voorst, E.J. Baron van (ritmeester) 340
Vrielink, F.E. 246A
Waele-Lelekou, V.I. de 246B
Warhurst (Colonel) 6 bijl. 10, 12, 13, 14
Werf, S. van der 246
Westra Hoekzema-Storm van Leeuwen, A. 190
Wezel, J.C. van 316
Willems, G. van 397
Willemsen, J. 341
Wuhlisch, H. von (General Leutnant) 109
Zant, H.W. van de 365
Zanden, E.S.J. van der 352
Zwartsenberg, G.J.W. (reserve eerste-luitenant) 281, 305
VergaderingAgendanummerNaamAgendanummer

Archiefbestanddelen