Terug naar zoekresultaten

2.09.47 Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Wettendossiers, (1831) 1850-1975 (2000)

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.09.47
Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Wettendossiers, (1831) 1850-1975 (2000)

Auteur

Centrale Archief Selectiedienst, C.O. van der Meij

Versie

09-09-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2010 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Justitie: Directie Wetgeving, Wettendossiers
Justitie / Wettendossiers

Periodisering

archiefvorming: 1850-1975
oudste stuk - jongste stuk: 1831-2000

Archiefbloknummer

J25554

Omvang

; 3078 inventarisnummer(s) 133,50 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het. Sommige stukken zijn in heten in heten in heten in heten in het
Nederlands
Engels
Frans
Duits
Italiaans

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Justitie Ministerie van Justitie: Directie Wetgeving, Wettendossiers, , 1930-1995

Samenvatting van de inhoud van het archief

Dit bestand betreft alleen die wetten waarvoor het departement van Justitie eerstverantwoordelijke of medeverantwoordelijke was. De dossiers bevatten niet slechts stukken over de totstandkoming van wetten, maar ook over wijzigingen, aanvullingen en herzieningen. Naast de wetsontwerpen, bevat het archief veel correspondentie van de minister met ambtenaren, adviseurs, maar ook gewone burgers; archieven van een aantal Staatscommissies en verder gedrukt materiaal als memoranda van belangenbehartigers (bv. Stichtingen), krantenknipsels etc. De dossiers zijn genummerd in een min of meer chronologische volgorde en via een trefwoordenindex toegankelijk. In een later stadium zijn wettendossiers betreffende eenzelfde hoofdwet of wetboek toegevoegd aan het eerste dossier van zo’n groep, waardoor er gaten vielen in de nummering.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Hoofdstuk 1: Inleiding
In het midden van de 19e eeuw is men er bij het ministerie van Justitie toe overgegaan de stukken betreffende de totstandkoming van wetten en (in het Staatsblad gepubliceerde) koninklijke besluiten buiten het verbaal-archief te bergen in een numeriek dossierstelsel, aangeduid als de serie "Wettendossiers". De stukken betreffende een bepaalde wet (nieuwe wet, of een wet tot wijziging, aanvulling, herziening) werden in principe in één dossier (al of niet bestaande uit meer dan één map) met een bepaald nummer geborgen. De uitdeling van de nummers geschiedde in volgorde van aanhangig worden van de wet.
Hoofdstuk 2: Taakgebied
Het ministerie van Justitie maakt beleid en voert de formele en lagere wetgeving uit met betrekking tot het strafrechtelijke beleid. Wetgeving is een taak van de rijksoverheid. Het taakgebied wetgeving omvat het tot stand brengen van wetten en het bepalen van het algemene wetgevingsbeleid. De wetten en de neerslag van het bepalen van het algemene wetgevingsbeleid zijn de producten van de wetgevingstaak van de overheid die naar de samenleving gaan. Het geldend recht in een samenleving bestaat uit de in die samenleving algemeen geaccepteerde en eventueel gehandhaafde gedragsregels.
Rechtsregels zijn te vinden in de volgende bronnen:
  • gewoonterecht;
  • volkenrechtelijke verdragen;
  • jurisprudentie;
  • wet- en regelgeving.
Het taakgebied wetgeving is te verdelen in:
  • het tot stand brengen van wetten (hiermee worden wetten in formele en materiële zin bedoeld, dus wetten en Algemene Maatregelen van Bestuur en ministeriële regelingen);
  • het bepalen van het beleid ten aanzien van het tot stand brengen van wetten. Dit wordt ook wel aangeduid als algemeen wetgevingsbeleid, of wetgevingskwaliteitsbeleid.
De wetten en de neerslag van het bepalen van het algemeen wetgevingsbeleid zijn de producten van de wetgevingstaak van de overheid die naar de samenleving gaan. In deze inventaris staan alleen die wetten waarvan Justitie eerste ondertekenaar is. Dit is te herleiden aan de hiaten in de indeling op wetnummers in deze inventaris. De hiaten hebben betrekking op die wetten waarvan Justitie tweede ondertekenaar is zoals bijvoorbeeld bij de Comptabiliteitswet vanaf 1958.
Justitie draagt zowel bij aan de totstandkoming van beleid en wetgeving van andere ministeries als aan internationale regelgeving. Justitie heeft ook een centrale taak bij de bevordering van wetgevingskwaliteit voor de gehele rijksoverheid. Vragen die hierbij aan de orde komen zijn: voldoet de wet aan de Grondwet en aan internationale verplichtingen? Legt de wet geen nodeloze lasten op? Is de wet uitvoerbaar en handhaafbaar? Of is er misschien een alternatief voor wetgeving?
Zowel de afdelingen wetgeving als privaatrecht gaven adviezen en namen mede deel aan de totstandkoming van de wet- en regelgeving.
Hoofdstuk 3: Beleidsafdelingen en organisatie-eenheden
In de dossiers bevinden zich in principe alle stukken die van belang zijn geweest voor de totstandkoming van de wettelijke regelingen en die gevormd zijn bij of ontvangen door de afdelingen van Justitie die achtereenvolgens met wetgevingszaken belast waren. Dit zijn in de periode van ca. 1830-1954 successievelijk geweest:
  • de afdeling Algemeen Secretariaat (wsch. 1854-1860)
  • Algemeen Secretariaat en Eerste Afdeling (1860-1861)
  • de Eerste Afdeling (1862-1866)
  • de Tweede Afdeling (1867-1876)
  • de Eerste en Tweede Afdeling vanaf 1877-1940
  • de Zesde Afdeling (1939-1956)
  • de Afdeling Wetgeving vanaf 1956
Vóór 1854 bestond geen onderverdeling van het ministerie in beleidsafdelingen, vanaf 1858 formeel wel bij Ministerieel Besluit van 1 november 1858 nr. 129; vanaf 1939 werd het beleid ten aanzien van wetgeving gevoerd door de Zesde afdeling Wetgeving en opvolgers.
In het verbaalarchief van het ministerie van Justitie dat gevormd is van 1813-1950 (met uitlopers tot 1955) zijn met behulp van de klappers en de indices de stukken met betrekking tot de wetgeving te traceren. In de index staat aangegeven in welk wettendossier de stukken zijn opgeborgen. Zie voor onderzoek in de verbaalarchieven de inventarissen 2.09.01 (periode 1813-1876), 2.09.05 (periode 1877-1914) en 2.09.22 (periode 1915-1955).
In het vervolg zal de archiefvormer aangeduid worden met Directie Wetgeving.
Organisatie-eenheden binnen het ministerie van Justitie die zich met het opstellen van aanwijzingen voor de wetgevingstechniek op het gebied van traktaten hebben beziggehouden:
  • Bureau C van de Eerste Afdeling
  • Periode: 1912-1939
  • Voorganger(s): Geen
  • Opvolger(s): Hoofdafdeling Privaatrecht
  • Ressorteert onder: Secretaris-generaal.
  • Bureau A van de Tweede Afdeling
  • Periode: 1939-1956
  • Voorganger(s): (1912 1939) Bureau C van de Eerste Afdeling
  • Opvolger(s): (1956) Afdelingen Burgerlijk Recht, Burgerlijke Staat en Nationaliteitsaangelegenheden van de Hoofdafdeling Privaatrecht
  • Ressorteert onder: Eerste Afdeling (1951) (Burgerlijk Recht).
  • Zesde Afdeling (1951 Wetgeving genoemd)
  • Periode: 1939-1956
  • Voorganger(s): Geen
  • Opvolger(s): Afdeling Wetgeving
  • Ressorteert onder: Secretaris-generaal
  • Onderafdeling Privaatrecht, periode: 1945-1957
  • Onderafdeling Publieksrecht, periode: 1945-1957
  • Hoofdafdeling Privaatrecht
  • Periode: 1956-1989
  • Voorganger(s): Eerste Afdeling (1951) (Burgerlijk Recht)
  • Opvolger(s): Hoofdafdeling Rechtspersonen, Nationaliteit en Burgerlijke Staat en (Stafafdeling Wetgeving Privaatrecht, Directoraat-generaal Wetgeving.
  • Ressorteert onder: Secretaris-generaal
  • Stafbureau
  • Periode: 1968-1989
  • Voorganger(s): (1956) Onderafdeling Internationaal Privaatrecht en Onderafdeling Algemene Vraagstukken, Afdeling Burgerlijk Recht, Hoofdafdeling Privaatrecht
  • Opvolger(s): (1979) Hoofdafdeling Algemene Rechtshulp, Directie Organisatie Rechtspleging en Rechtshulp en SA Wetgeving Privaatrecht (1990) Stafafdeling Wetgeving Privaatrecht en Stafafdeling Algemeen Wetgevingsbeleid, Directoraat-generaal Wetgeving
  • Ressorteert onder: Hoofdafdeling Privaatrecht
  • (Stafafdeling Wetgeving) Privaatrecht
  • Periode: 1957-1991
  • Voorganger(s): Onderafdeling Privaatrecht, Afdeling Wetgeving, (1968-1978) Stafbureau, Hoofdafdeling Privaatrecht
  • Opvolger(s): Geen
  • Ressorteert onder: (1957-1989) Secretaris-generaal of (1957-1964) Stafafdeling Wetgeving en (1964-1989) Secretaris-generaal, (1989-1991) Directoraat-generaal Wetgeving
De taken van de commissies en de werkgroep Onteigeningsrecht betroffen het adviseren van de minister inzake het opstellen c.q. wijzigen van wetten.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Dit archief bestaat uit 2 grote archiefblokken die met een tussenpose van bijna twintig jaar zijn overgebracht. Het eerste deel - 67,2 meter - behandelt de periode 1831-1954 en is overgebracht in augustus 1989 door het Ministerie van Justitie. Qua ordening en materiële verzorging werd geen verandering aangebracht.
De verwerving van het archief
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Het archief bevat enkele grote bestanddelen inzake herzieningen van het Burgerlijk Wetboek, Wetboek van Strafrecht, Burgerlijke Rechtsvordering en verder ook m.b.t. de (re)organisatie van de rechterlijke macht. Tevens zijn er stukken inzake de internationale rechtsorde (verdragen), verandering van de grondwet, zetelverplaatsing van het rijk, overzeese gebiedsdelen (verhouding tot het Koninkrijk), schadevergoeding voor Indonesië bij de onafhankelijkheid, Nederlanderschap, vreemdelingenwet en vluchtelingen.
Verder zijn er dossiers over de omgang met het koningshuis, staatsgeheimen, grenscorrecties, de comptabiliteitswet (Rijksbegroting), provinciewet; gemeentelijke herindeling, creatie van openbare lichamen (bv. Rijnmond); ruilverkaveling en ruimtelijke ordening, de politiewet, de opiumwet, het Continentaal Plat en de Noordzee.
Op economisch gebied zijn er onder meer stukken over het kredietwezen, banken, pensioenen, koophandel; handelsregister, onteigeningswet; pachtwet, vermogenssancties, octrooiwet; industriële eigendom, prijsontwikkeling; prijsafspraken, horeca, waren, telegraaf-en telefoon en omroep. Ook over de aansturing van beroepsgroepen als advocaten; notarissen; praktizijns; registeraccountants en architecten zijn er aparte dossiers. Een aantal dossiers behandelen maritieme zaken: zeerecht, schepelingen, strandvonderij, aanvaringen; zeeongevallen; binnenvaart; vaarplicht; cognossement. Er zijn ook dossiers over de wegenverkeerswet; aansprakelijkheid motorrijtuigen, luchtvaart en luchtvaartuigen. Op het gebied van natuurbescherming en milieu zijn er onder meer dossiers over (zee)visserij; dierenbescherming; landbouw; dierproeven, grondwater; oppervlaktewater en bestrijdingsmiddelen.
Een aantal dossiers hebben betrekking op de Tweede Wereldoorlog en of de gevolgen van de bezetting: oorlogspleegkinderen, herstel rechtsverkeer, internering, huwelijk met vijandelijke onderdanen, politieke delinquenten, buitengewone rechtspleging en bijzondere rechtspleging, materiële oorlogsschade. Ook zijn er stukken over het militaire recht meer in het algemeen, specifiek over gewetensbezwaren inzake de militaire dienst.
Grote sociale thema's die aan de orde komen voor de 20e eeuw zijn onder meer rechstgelijkheid van de vrouw, echtscheiding, ontslagrecht, huurrecht, rechtsbijstand, minimumloon, stakingsrecht, ondernemingsraad en woningwet. Tevens zijn er dossiers over de kinderbescherming; voogdijraden; pleegkinderen en adoptie. Er zijn verder een aantal stukken over de inrichting van de geestelijke gezondheidszorg (opvang krankzinnigen etc.). Ook over andere medische zaken als geneeskunde; tandheelkunde; dierengeneeskunde; paramedische beroepen; medische hulpmiddelen; ziekenfonds en algemene wet bijzondere ziektekosten zijn er dossiers.
Ook meer eenmalige onderwerpen als bijvoorbeeld de watersnood (1953) of de Deltawet komen aan de orde.
Selectie en vernietiging
Dit archiefonderdeel is geselecteerd op basis van het BSD Kwaliteit van Wetgeving, 1945-1998, RIO 12, (Stcr. 2002, 8 en vastgestelde actualisatie in Stcrt. 2007, 32), Handeling 17.
De selectie heeft plaatsgevonden op zo hoog mogelijk niveau per dossier. Dit archief is bewaard op basis van de waardering van de handelingen die betrekking hebben op voorbereiding en bepaling van beleid op hoofdlijnen. Het betreft vooral het formuleren van adviezen met het oog op toekomstig internationaal beleid, het ontwerpen van beleid of het plannen van dat beleid, alsmede het nemen van beslissingen over de inhoud van beleid en terugkoppeling van beleid. De wet- en regelgeving wordt getoetst aan terughoudendheid met regelgeveling; op hun consequenties voor de onder rechtspleging en rechtshulp ressortenerende diensten; op handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid; op constitutionele, Europees-rechtelijke en internationaal-rechtelijke aspecten en naar aanleiding van kritiek van de Raad van State op diverse kwaliteitseisen.
Bij de bewerking zijn die dossiers retour gegaan naar het ministerie van Justitie die geen betrekking hadden op het totstandkomen van wet- en regelgeving.
Alleen de dubbele stukken zijn vernietigd. Het aangetroffen kaartsysteem is gebruikt bij de selectie, maar omdat het systeem een toegang betreft op het gehele archief van de Directie Wetgeving, dat nog steeds gebruikt wordt door Justitie, en niet alleen is toegespitst op het deel dat ter bewerking is aangeboden is besloten om deze toegang bij het ministerie van Justitie te laten.
PWAA heeft in overleg met de zorgdrager een cesuur aangebracht in 1976. Alle wetgevingsdossiers beginnend na 1975 zijn nog bij de zorgdrager in Rijswijk.
Na de bewerking is 91 meter overgebleven voor blijvende bewaring die zijn overgebracht naar het Nationaal Archief.
Bij de overbrenging zijn veel van de originele stoffen mappen, met het betreffende wetsnummer erop, verwijderd.
Aanvullingen
Het blok 1930-1995 is een aanvulling op de bestaande toegang bij het Nationaal Archief met nummer 2.09.47, Ministerie van Justitie: Wettendossiers, ca. 1830-1954. Derhalve is gekozen om door te nummeren vanuit de bestaande toegang 2.09.47 vanaf het inventarisnummer 584 tot en met inventarisnummer 3023. Er worden verdere aanvullingen verwacht van de wettendossiers die na 1975 zijn gevormd bij het ministerie van Justitie.
Ordening van het archief
Nog steeds wordt de serie Wettendossiers voortgezet bij het ministerie. In de oorspronkelijke ordening van het overgedragen bestand is, toen de dossiers eenmaal aanwezig waren in de semi-statische archiefbewaarplaats van het ministerie, enige verandering gebracht. Wettendossiers, die eenzelfde hoofdwet of eenzelfde wetboek betroffen, worden in chronologische volgorde toegevoegd aan het eerste wettendossier van die groep, waardoor de omvang van een wettendossier tot meer dan een meter stukken kon toenemen. Gevolg hiervan is geweest dat in de plaatsingslijst, die geordend is op dossiernummers, gaten zijn gevallen en dat eventuele oude verwijzingen naar de oorspronkelijke wettendossiernummers niet altijd geldig zijn. Het overzicht van de oorspronkelijke dossierlijst, waarop de veranderingen zijn aangebracht die tot de nieuwe plaatsingslijst geleid hebben, bevindt zich achter deze inleiding evenals een concordans tussen oud en nieuw wettendossiernummer (concordans II) en een concordans tussen nieuw wettendossiernummer en het inventarisnummer uit de plaatsingslijst (concordans I).
Bij een bepaald wettendossier in de nieuwe plaatsingslijst zijn beschrijvingen van wetten e.d. opgevoerd:
  1. met vermelding van periode en inventarisnummer: de map over deze wet is in het Nationaal Archief aanwezig,
  2. met vermelding van periode, doch zonder inventarisnummers en verwijzing: van deze map was op het moment van samenstellen van de plaatsingslijst niet bekend waar hij zich bevond,
  3. zonder vermelding van periode en inventarisnummer: van deze wet is nooit een dossier aangelegd (slechts opgevoerd door Justitie ter meerdere informatie voor de onderzoeker)
  4. met vermelding van periode en verwijzing naar een ander wettendossier, waarin al (met vermelding van inventarisnummer) of niet (zonder inventarisnummer) in het Nationaal Archief aanwezig,
[Deze verwijzing is door Justitie als een soort service opgenomen: het onderwerp van de wet heeft verband met het Wettendossier waar de verwijzing opgenomen is, maar heeft een zwaarder wegend verband met het wettendossier waar het materieel geborgen is. De term "opgenomen in" is overigens niet altijd toepasselijk; soms is nl. het dossier waarnaar verwezen wordt het verwezen dossier. In nummers uitgedrukt als voorbeeld: In Wettendossier 15 wordt verwezen naar Wettendossier 61. De betreffende wet blijkt het oude wettendossiernummer 106 te hebben, dat geïncoroporeerd is in Wettendossier 61. De term "opgenomen" is hier juist. In Wettendossier 15 wordt ook verwezen naar Wettendossier 90. De betreffende wet blijkt oud Wettendossiernr. 80 te hebben en het gehele Wettendossier 80 te beslaan. De term "opgenomen in" is hier dus onjuist.
Op de wettendossiers is in juli 1989 een trefwoordenindex samengesteld door het ministerie van Justitie die verwijst naar de nog zelfstandige wettendossiernummers en niet naar de geïncorporeerde Wettendossiers. De nummers voorafgegaan door A bevinden zich nog bij Justitie.
Bepaalde dossiers uit de reeks 1-449 bevonden zich oorspronkelijk nog (gedeeltelijk) bij het ministerie van Justitie, omdat zich daar adviezen van de Raad van State in bevinden die nog niet openbaar waren. Met een asterisk was in de inventaris op het eerste blok aangetekend welke mappen dat betrof (meest mappen gevormd vanaf de jaren dertig van de 20e eeuw). Bij overbrenging van het tweede blok in 2008, is veel materiaal hiervan alsnog overgebracht. Desondanks bestaat de kans dat sommige wetten of onderdelen daarvan in tijdelijk beheer zijn van Justitie vanwege raadpleging i.v.m. herziening van de wetgeving. Vraag dus niet meteen via concordans I het inventarisnummer aan, maar kijk eerst in de plaatsingslijst of het wel in het Nationaal Archief aanwezig is.
Romeinse cijfers stellen onderverdelingen van de wettendossiers voor. Wanneer verwezen wordt naar tractatennummers, lager dan 121, zijn die tractaten op te vragen bij het Nationaal Archief, voorzover het niet net een ontbrekend nummer betreft: zie de inventarissen 2.09.35.04 en 2.09.50.
Gedurende 2008-2009 heeft drs. C.O. van der Meij in het kader van het project DTNA van de twee separate, overgebrachte archiefblokken 1 nieuwe inventaris gemaakt. De inleidingen zijn samengevoegd en opnieuw geordend volgens de geldende ISAD-richtlijnen; alle overlap in tekst tussen de twee toegangen (dubbele vermeldingen van wetten, verwijzingen naar staatsbladen) is verwijderd. Wetten (en hun aanvullingen) zijn bij elkaar gegroepeerd in numeriek oplopende en daarbinnen in chronologische volgorde. Verder is nagekeken wat wel en wat niet meer aanwezig is als gevolg van tussentijdse wijzigingen i.v.m. de geldende openbaarheidsbeperkingen. Binnen de inventaris is zoveel mogelijk doorverwezen naar andere inventarisnummers in het geval van wetten die later alsnog in andere wetsregelingen zijn ondergebracht.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Justitie: Directie Wetgeving, Wettendossiers, nummer toegang 2.09.47, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Justitie / Wettendossiers, 2.09.47, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Bijlagen

Archiefbestanddelen