Terug naar zoekresultaten

2.08.13 Inventaris van het archief van de Afdeling Erediensten van het Ministerie van Financiën, 1871-1940

Het archief bevat, met enkele lacunes, een reeks verbalen van 1872 tot 1940 tezamen met de eigentijdse toegangen: agenda's, rubrieklijsten, indices en klappers. Er zijn daarnaast stukken van algemeen financiële aard over de organisatie en kosten van erdiensten. Voor de Protestantse en Israelitische erediensten zijn er traktementsregisters en registers van toegekende gelden voor kinder-, school- en academiegelden. Tevens zijn er registers over pensioenen van predikanten en ook voor weduwen. Voor de Rooms-katholieke erediensten en de oud-bisschoppelijke cleresie der rooms-katholieken zijn er registers van de diverse instituties (seminaries, parochies, kerken) en hun geestelijken per regio, registers met hun traktementen en pensioenen en aanvullende informatie.De eerste aanvulling op het archief bevat een reeks besluiten, reglementen en bepalingen en losse dossiers. Het tweede supplement bevat eveneens diverse reglementen, kwartaalstaten over de periode 1908-1935 inzake veranderingen in het Register van Vaste Posten en dossiers over de verlening van toelagen.

Download inventaris als PDF Download inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Er is geen specifieke zoekhulp, zie de algemene hulp bij het zoeken in archieven

Beschrijving

Archief Beschrijving van het archief Archiefvorming Inhoud en structuur van het archief Aanwijzingen voor de gebruiker Verwant materiaal

Archief

Titel

2.08.13

Inventaris van het archief van de Afdeling Erediensten van het Ministerie van Financiën, 1871-1940

Auteur

A.M. Tempelaars

Versie

11-01-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag

1985 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Financiën: Erediensten

Financiën / Erediensten

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1871-1940

Archiefbloknummer

F23134

Omvang

; 522 inventarisnummer(s) 39,10 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.

Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Financiën: afdeling Erediensten, , 1871-1940

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bevat, met enkele lacunes, een reeks verbalen van 1872 tot 1940 tezamen met de eigentijdse toegangen: agenda's, rubrieklijsten, indices en klappers. Er zijn daarnaast stukken van algemeen financiële aard over de organisatie en kosten van erdiensten. Voor de Protestantse en Israelitische erediensten zijn er traktementsregisters en registers van toegekende gelden voor kinder-, school- en academiegelden. Tevens zijn er registers over pensioenen van predikanten en ook voor weduwen. Voor de Rooms-katholieke erediensten en de oud-bisschoppelijke cleresie der rooms-katholieken zijn er registers van de diverse instituties (seminaries, parochies, kerken) en hun geestelijken per regio, registers met hun traktementen en pensioenen en aanvullende informatie.
De eerste aanvulling op het archief bevat een reeks besluiten, reglementen en bepalingen en losse dossiers. Het tweede supplement bevat eveneens diverse reglementen, kwartaalstaten over de periode 1908-1935 inzake veranderingen in het Register van Vaste Posten en dossiers over de verlening van toelagen.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer

Na de opheffing van de Departementen voor de zaken der Erediensten bij koninklijk besluit van 29 oktober 1870 Stb. 173 werden met ingang van 1 januari 1871 de taken ten aanzien van de kerken en instellingen van weldadigheid opgedragen aan de minister van Justitie. De uitvoering en toepassing van de bepalingen op financieel gebied werden ondergebracht bij de minister van Financiën. De referendaris van het Generaal Secretariaat werd qualitate qua met de leiding van de afdeling Erediensten belast. De afdeling kende aanvankelijk een tamelijk gelede struktuur, hetgeen wellicht kwam door het ruime aantal ambtenaren, dat na de reorganisatie meeverhuisde. Men voerde zelfs enige tijd de naam "Administratie der Erediensten" (tot 1895), naar analogie van andere administraties binnen het departement. Door een geleidelijke verdere afstoting van taken (o.a. traktementen van hoogleraren aan seminaries naar Binnenlandse Zaken etc) kwam het 1e bureau (Algemene Zaken) in 1895 te vervallen; het eigen secretariaat -het 4e bureau- onderging in 1905 hetzelfde lot. In 1922 vermeldt de Staatsalmanak geen bureau-indeling meer. Per 1923 komt men dan tot de samenvoeging met de afdeling Pensioenen, een afdeling van de Generale Thesaurie, die eveneens belast was met de administratie van "vaste posten". De afdeling Pensioenen en Erediensten zou funktioneren tot juli 1933, toen de Pensioenen werden ondergebracht bij het takenpakket van Binnenlandse Zaken. In de periode tot 1940 werd de erediensttaak gebracht onder het bureau Erediensten en Stichtingen van de Generale Thesaurie.

Geschiedenis van het archiefbeheer

Het archief van de afdeling Erediensten is in vier fasen overgedragen door het Ministerie van Financiën aan het Algemeen Rijksarchief. Deze vier bestanden worden thans in deze inventaris beschreven. De archiefzorg ten departemente voor dit materiaal moet erg slordig zijn geweest, getuige de vele lacunes, die bij inventarisatie werden aangetroffen. Zo ontbreken vrijwel alle indices op het verbaalarchief.

De in het Eerste supplement beschreven archivalia werden in maart 1987 door het Ministerie van Financiën overgedragen aan de Tweede Afdeling van het Algemeen Rijksarchief (zie correspondentie Tweede Afdeling D. 524/1987).

Overbrenging van een overheidsarchief

Inhoud en structuur van het archief

Ordening van het archief

In de periode 1871-1908 voerde de afdeling Erediensten een zelfstandige verbaalordening, geheel apart van het ministeriële verbaal. In 1909 werd een splitsing aangebracht tussen enerzijds de stukken die tot een beschikking van de minister leidden, en anderzijds de stukken die benodigd waren voor de eigen afdelingsadministratie. De eerstgenoemde categorie stukken werden na afdoening opgelegd in het ministeriële verbaalarchief, terwijl de tweede categorie tot een 'afdelingsverbaal' werd geordend. Aan de hand van steekproeven kon worden vastgesteld, dat de Eredienst-beschikkingen vrij compleet bewaard zijn gebleven in het ministerie-verbaal. Vermoedelijk is men na 1936 -als de index nrs. 252-259 ophoudt -ook overgegaan tot het bijhouden van z.g. indexkopieën. Deze ingangen, die ook de periode na 1940 beslaan zijn om die reden nog niet overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief en kunnen op het Ministerie van Financiën geraadpleegd worden.

De stukken, die in deze inventaris onder het kapitaal 'Bijzonder' zijn opgenomen betreffen voornamelijk registers van pensioenen, traktementen, toelagen etc., die destijds op de afdeling werden bijgehouden en voorts stukken, die vaak om onduidelijke redenen zijn afgesplitst van het verbaalarchief. Veelal zijn hierin stukken die één zaak betreffen over een groter aantal jaren bijeengebracht. Diverse bundels bevatten ook stukken van vóór 1871.

De omvang van de archivalia van het Eerste supplement bedraagt 0,4 meter. Het gaat hier om een vrij ongestruktureerde verzameling bescheiden, die in de laden van de ambtenaren van het bureau Erediensten heeft gediend als "werkarchief" en om die reden een documentair karakter draagt naast het voorkomen van diverse "illustratieve gevallen".

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen

Volledig openbaar.

Beperkingen aan het gebruik

Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.

Materiële beperkingen

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Aanvraaginstructie

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

Creëer een account of log in.
Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Citeerinstructie

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Financiën: Erediensten, nummer toegang 2.08.13, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Financiën / Erediensten, 2.08.13, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Verwante archieven

Rest mij te wijzen op de dossierserie 'Kerkgenootschappen' (1871-1940) in het archief van het Ministerie van Justitie, waarvan de 2e Afdeling destijds belast was met de juridische aangelegenheden van de erediensten. In het archief van de Algemene Rekenkamer bevindt zich een complete serie pensioenregisters van predikanten, geestelijken en andere kerkelijke ambtsdragers, die kan dienen waar de Eredienst-registers lacunes vertonen.

1 ALGEMEEN