Terug naar zoekresultaten

2.05.49 Inventaris van het archief van het Nederlandse Gezantschap in Zwitserland, (1912) 1914-1954 (1955)

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

2.05.49
Inventaris van het archief van het Nederlandse Gezantschap in Zwitserland, (1912) 1914-1954 (1955)

Auteur

G.P. de Vries

Versie

04-07-2021

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1993 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Gezantschap Zwitserland
Gezantschap Zwitserland, 1914-1954

Periodisering

archiefvorming: 1914-1954
oudste stuk - jongste stuk: 1912-1955

Archiefbloknummer

Z26071

Omvang

; 930 inventarisnummer(s) 47,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Gezantschap Zwitserland

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief van het Gezantschap in Zwitserland bevat voor de periode 1914-1954 correspondentie en stukken m.b.t. de organisatie en het personeel. Er zijn verder stukken inzake de Volkenbond te Genève, handelsvoorlichting (inclusief van de Kamers van Koophandel), betreffende de Rijnvaart en de naoorlogse economische toestand.
Het neutrale Zwitserland was voor de Nederlandse regering in ballingschap tijdens de Tweede Wereldoorlog een cruciale post. Via Zwitserland had men contact met het Europese continent en bezet Nederland (o.a. via de informatie die door dr. W.A. Visser 't Hooft naar Zwitserland werd gesmokkeld: de zogenoemde Zwitserse Weg). Via het Internationale Rode Kruis (IRK) in Zwitserland konden levensmiddelen worden gestuurd naar krijgsgevangenen en burgergeïnterneerden. Nederlandse vluchtelingen poogden naar Zwitserland uit te wijken en moesten daar worden opgevangen door het gezantschap en de consulaten. Er zijn stukken betreffende Nederlandse vluchtelingen, hun persoonlijke aangelegenheden, het rapport Cleveringa (klachten over het vluchtelingenbeleid), internering van Nederlanders als gevolg van de Japanse bezetting in het Verre Oosten, vrijlating van Joodse Nederlanders uit Theresienstadt, ontvijanding, roofgoed (speciaal effecten en andere waardepapieren) en informatie over internationale aspecten van het naoorlogse rechtsherstel. Ook is er een geheim archief.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
De Nederlandse diplomatieke vertegenwoordiging te Bern werd van 1909 tot 1924 geleid door jhr. mr. F.G. van Panhuys (1865-1924). Van 1902 tot 1909 was hij werkzaam als hoofd van de afdeling Handelspolitiek en Consulaire Zaken van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Na het overlijden van Van Panhuys in 1924 werd mr. W.J. Doude van Troostwijk gezant en tevens gedelegeerde bij de Volkenbondconferenties, waar hij de minister vertegenwoordigde bij besprekingen over ontwapening en vrede. In 1934 werd hij opgevolgd door mr. C. Ridder van Rappard, die in 1937 werd benoemd tot gezant in Berlijn en voor korte tijd werd opgevolgd door dr. A. Loudon, die reeds in 1939 weer vertrok wegens zijn benoeming als gezant te Washington. Mr. E.N. van Kleffens trad in de voetsporen van Loudon, maar werd al kort na zijn aantreden in 1939 benoemd tot minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet De Geer. Het gezantschap werd toen enige tijd waargenomen door de tijdelijk zaakgelastigde jhr. mr. H.P. Bosch van Drakestein. In 1940 werd jhr. mr. J.J.B. Bosch Ridder van Rosenthal benoemd tot gezant te Bern. In 1952 Bosch Ridder van Rosenthal om gezondheidsredenen naar Nederland teruggeroepen. Hij werd opgevolgd door mr. A.W.C. baron Bentinck van Schoonheten. Als rechtstreeks gevolg van de Tweede Wereldoorlog zou in de jaren na 1945 één aangelegenheid het gezantschap in het bijzonder bezighouden, namelijk het onderzoek en het rapport van de door de minister van Buitenlandse Zaken ingestelde Commissie Cleveringa, die tot taak had de houding van de Nederlandse diplomatieke en consulaire ambtenaren tijdens de Tweede Wereldoorlog te onderzoeken. De conclusies in dit rapport waren voor de Nederlandse gezant in Zwitserland niet aangenaam ( Zie Algemeen Rijksarchief, Tweede Afdeling, archief van de Commissie tot onderzoek naar de houding van Nederlandse diplomatieke en consulaire ambtenaren tegenover Nederlandse uitgewekenen (Commissie Cleveringa) 1946-1950[1951], nummer toegang 2.05.48.02 ) . Het Gezantschap in Zwitserland was ingesteld bij Souverein Besluit van 31 januari 1814 nr. 216. Het werd in 1832 opgeheven en in 1894 weer ingesteld. Sedertdien heeft het ononderbroken bestaan tot en met de in deze inventaris beschreven periode. In het tijdvak 1832-1894 werd de taak van het Gezantschap waargenomen door het Consulaat-Generaal in Zwitserland.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het archief van de diplomatieke vertegenwoordiging te Bern over de jaren 1916-1945 is in gedeelten overgebracht naar het ministerie van Buitenlandse Zaken. Al in 1935 werden de stukken over de periode 1916-1920 overgedragen. In 1949, 1952 en 1961 werd het resterende gedeelte naar Den Haag overgebracht. Het archief was geordend volgens het dossierstelsel. Alle ingekomen en minuten van uitgaande stukken werden in chronologische volgorde ingeschreven in de agenda. Als extra toegang gold de klapper. Aan de hand van elk stuk toegekende en in de agenda vermelde code werd het stuk in een dossier geborgen. Tot 1929 werd gebruik gemaakt van een gecombineerde romeinse/arabische cijfer- en lettercode (bijv. III 1a). Na 1929 werd het archief geordend met behulp van een arabische cijfercode met een onderverdeling door middel van letters (bijv. 1A). In 1938 werd begonnen met het aanleggen van een kaarsysteem. De trefwoorden daarin verwezen naar de gebruikte codes. Bij de inventarisatie van het archiefgedeelte 1914-1945(1947) is uitgegaan van de ordening die ná 1929 werd gebruikt, waardoor de nadere toegangen op het archief bruikbaar bleven. De hoofdstukindeling in de inventaris is gebaseerd op de ordening van ná 1929. Teneinde via de agenda en de nadere toegangen ook de stukken van vóór 1929 terug te kunnen vinden is achter de inventaris een concordantie opgenomen waarin van de oude indeling naar de nieuwe inventarisnummers wordt verwezen. Het archief van de diplomatieke vertegenwoordiging te Bern over de jaren 1945-1955 en enkele stukken uit de periode 1912-1944 werden in 1968 overgebracht naar het departement in Den Haag. Het archief was geordend volgens het agendastelsel-dossierstelsel. Alle ingekomen en minuten van uitgaande stukken werden in chronologische volgorde ingeschreven in de agenda. Als extra toegang gold de alfabetisch ingerichte klapper. Aan de hand van een aan elk stuk toegekende en in de agenda vermelde archiefcode werd het stuk in een dossier geborgen. Tot 1950 maakte men gebruik van een cijfercode met een onderverdeling in letters. Na 1950 is het archief opnieuw opgezet aan de hand van een decimale code. Deze indeling werd in 1952 gewijzigd. Als nadere toegang gold eveneens de klapper.
Het archief van het Gezantschap in Zwitserland (1912)1914-1954(1955) is in 1993 naar het Algemeen Rijksarchief overgebracht, in twee op het jaar 1945 gescheiden blokken.
De rechtstitel is (nog) onbekend

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging
Omvang
Een deel van het archief is reeds voor de overbrenging in Bern vernietigd. Het resterende archief bestond uit 32 strekkende meter, waarvan tijdens de inventarisatie 14 meter is vernietigd, waardoor tevens enkele oorspronkelijk aanwezige ordeningscodes zijn komen te vervallen. In 1961 is een deel van het gezantschapsarchief te Bern vernietigd. Het overgebrachte archief bestond uit 20 meter. Tijdens de inventarisatie is hiervan 9 meter vernietigd volgens de vernietigingsbeschikking 1960 van het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Bijlage: Verklaring van vernietiging betreffende het archiefgedeelte 1914-1945(1947)
De hieronder vermelde stukken afkomstig uit het archief van het gezantschap te Zwitserland (Bern, 1914-1947) kunnen worden vernietigd volgens de Vernietigingslijst 1960 van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
  • duplicaten
  • ontvangstbevestigingen, geleide- en aanbiedingsbrieven
  • negatieve reacties op verzoeken om inlichtingen
  • dankbetuigingen en felicitatiestukken
  • maandstaten en andere statistische gegevens voorzover elders verwerkt
  • stukken waarvan het beleid en de afdoening elders liggen en waarbij het eigen departement slechts een bemiddelende functie heeft
  • documentatie
  • stukken betreffende routinematige diensten verleend aan leden van CD en CC
  • stukken betreffende de opsporing van adressen
  • verzoeken om handelsinlichtingen, met afdoening
  • paspoortaanvragen met correspondentie
  • visuminstructies
  • comptabiliteit
  • correspondentie inzake alimentatie
  • legalisaties
  • correspondentie omtrent gegevens uit de burgerlijke stand
Hoeveelheid: 14 meter in opdracht van G.P. de Vries, Den Haag, 6 april 1989
Verantwoording van de bewerking
Tijdens de inventarisatie is de ordening volgens de laatst gebruikte archiefcode zoveel mogelijk gehandhaafd. De blokken sloten qua nummering op elkaar aan, maar waren voorzien van twee gescheiden toegangen. Na de overdracht zijn deze twee toegangen geïntegreerd tot één toegang. Daarbij is een nummering van de indelingsrubrieken toegevoegd. In het archiefgedeelte 1914-1945(1947) is daarnaast in de rubrieksaanduidingen de oorspronkelijke dossiercodering gehandhaafd. Doordat de oorspronkelijk twee blokken pas in een eindstadium aan elkaar gesmeed zijn, is de scheiding op het jaar 1945 niet zuiver. Het blok "1945-1954" bevat vele stukken van vóór 1945. Bij de overdracht zijn openbaarheidsbeperkingen op een aantal nummers aangebracht.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels beperkt openbaar (A).
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Gezantschap Zwitserland, nummer toegang 2.05.49, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Gezantschap Zwitserland, 1914-1954, 2.05.49, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
Voor het Gezantschapsarchief tijdvak 1814-1832 en 1894-1916 wordt verwezen naar: Algemeen Rijksarchief, Tweede Afdeling, archief van het Gezantschap in Zwitserland 1814-1916, nummer toegang 2.05.10.21
Voor het archief van het Consulaat-Generaal in Zwitserland zie men: Algemeen Rijksarchief, Tweede Afdeling, archief van het Consulaat-Generaal Zwitserland 1818-1904, nummer toegang 2.05.14.05. Tevens wordt de aandacht gevestigd op de archieven van onderscheiden Nederlandse consulaten, vice-consulaten en consulaten-generaal in diverse Zwitserse steden.

Bijlagen

Concordantie van code van voor 1929 naar hudige inventarisnummers
Code 1929 Inv.nr.
A nr. 50
Ic nr. 80
II nr. 58
II 2e nr. 52-57, 59, 60
III p nr. 82-111
III v nr. 579-588
III 1a nr. 284-296
III 1e nr. 305-318
III 3k nr. 271-273
VI 1a nr. 547, 548
VI 1e nr. 551, 552
VIII 2e nr. 326, 327
IX d nr. 276-278
IX e nr. 274, 275
XII nr. 482
XII 1e nr. 481
Code 1929Inv.nr.

Archiefbestanddelen