Terug naar zoekresultaten

2.05.38 Inventaris van het archief van het Ministerie van Buitenlandse Zaken: B-dossiers (Consulaire- en Handelsaangelegenheden), (1858) 1871-1940 (1955)

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.05.38
Inventaris van het archief van het Ministerie van Buitenlandse Zaken: B-dossiers (Consulaire- en Handelsaangelegenheden), (1858) 1871-1940 (1955)

Auteur

A. Eman, P.L. Groen, J.P. de Haas, J.M. Louter, e.a.

Versie

04-07-2021

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1988 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Buitenlandse Zaken: B-dossiers
BuZa / B-dossiers

Periodisering

archiefvorming: 1871-1940
oudste stuk - jongste stuk: 1858-1955

Archiefbloknummer

Z21108

Omvang

; 3101 inventarisnummer(s) 74,50 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Buitenlandse Zaken/Afdeling Handelspolitiek en Consulaire Zaken

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief is geheel op onderwerp geordend. Het bevat onder meer stukken over: consulaire aangelegenheden, zoals jaarverslagen van Nederlandse consuls, consulaire rechtsmacht, consulaire Burgerlijke Stand, organisatie van de consulaire dienst, buitenlandse consuls in Nederland; handelsbetrekkingen met andere landen; scheepvaart; havens, spoorwegen, kanalen en rivieren; post, telecommunicatie en elektriciteitsvoorziening; wetenschappelijke en culturele aangelegenheden.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
In 1876 werd een eerste functioneel organisatieschema ten behoeve van het Ministerie van Buitenlandse Zaken opgesteld.
Vóór deze geleding in de departementale structuur werd aangebracht werden de werkzaamheden onder de afzonderlijke ambtenaren verdeeld; slechts de behandeling van geheime aangelegenheden was - vanaf 1861 - toevertrouwd aan een aparte afdeling: het Kabinet.
De reorganisatie van 1876 gaf het volgende organisatieschema te zien:
  • Kabinet
  • Eerste Afdeling: politieke zaken
  • Tweede Afdeling: consulaire zaken en handelszaken
  • Derde Afdeling: comptabiliteit
  • Algemeen Secretariaat
    • Bureau A: agenda, archief en index
    • Bureau B: protocol en bibliotheek
    • Bureau C: expeditie
Aangezien de in deze inventaris beschreven stukken de bescheiden betreffen, zoals die zijn behandeld door de Tweede Afdeling van het departement. De taakomschrijving van deze afdeling luidde: de behartiging van de Nederlandse handels- en scheepvaartbelangen, inclusief de onderhandelingen over de daarmee samenhangende verdragen en protocollen, en de voorbereiding en de uitvoering van de Koninklijke Besluiten betreffende benoeming en ontslag van consulaire ambtenaren, de regeling van de consulaire dienst, en de publicatie van de consulaire verslagen.
In 1866 wordt de benaming van de Tweede Afdeling veranderd in Afdeling Handelspolitiek en Consulaire Zaken.
In 1909 wordt deze afdeling verdeeld in twee onderafdelingen. Een hiervan gaat zich bezighouden met de Nederlandse consulaire dienst en met de erkenning van de buitenlandse consulaire ambtenaren in Nederland en de Nederlandse koloniën; terwijl de andere onderafdeling de Nederlandse handels- en scheepvaartbelangen in het buitenland diende te behartigen, en nieuwe traktaten en overeenkomsten moest voorbereiden. Tevens werd zij belast met kwesties inzake spoor- en waterwegen, telegrafie en telefonie voorzover deze een internationaal karakter hadden.
In 1919 volgt nogmaals een reorganisatie en wordt de Directie Economische Zaken in het leven geroepen. Deze directie gaat een eigen administratie voeren en een eigen archief vormen. Het administratieve gevolg van deze reorganisatie is dat de 'B-dossiers' vanaf dat moment slechts consulaire bescheiden bevatten.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Registers
Van 1873 tot 2890 werden aparte registers gehouden voor akten van geboorte, van huwelijk en echtscheiding en van overlijden (in dubbel) en voor akten van huwelijksaangifte en -afkondiging (in enkelvoud). Van 1890 tot 1910 werd een gewoon register (in dubbel) gehouden voor alle soorten akten en - voor sommige verafgelegen posten - een reserveregister (in dubbel). Vanaf 1910 wordt een gewoon register (in dubbel) gehouden voor alle akten.
Negatieve verklaringen
Van 1873 tot 1910 werden de registers waarin geen akte werd ingeschreven, het volgende jaar opnieuw gebruikt. In zo'n geval moest een proces-verbaal worden ingezonden aan het ministerie van Buitenlandse Zaken, waarin werd verklaard dat in het betreffende register geen akte werd opgemaakt: de zgn. negatieve verklaring. Vanaf 1910 werd ieder jaar een nieuw register gebruikt, of nu in het register van het vorige jaar akten waren ingeschreven of niet. Een negatieve verklaring werd toen niet meer opgemaakt.
Bewaring van de registers
Eén der dubbelen, het kanselarijexemplaar, moet worden bewaard in het archief van de consulaire post, het andere moet worden opgezonden naar het ministerie van Buitenlandse Zaken. Van 1873 tot 1890 werd dit dubbel daar bewaard. Vanaf 1890 wordt het doorgezonden ter bewaring naar de griffie van de arrondissementsrechtbank te 's-Gravenhage. Ook de dubbelen van 1873 tot 1890 zijn daarheen verzonden. In maart 1945 zijn deze dubbelen echter door brand bij een bombardement vernietigd. Ook een groot aantal kanselarij exemplaren is verloren gegaan. Voorzover dat nog mogelijk was, zijn de de verloren gegane exemplaren door kopieën vervangen.
Waarmerking van de registers
Van 1873 tot 1890 werden de blanco registers door de gezanten gewaarmerkt en gedistribueerd over de consulaten die tot hun ressort behoorden. Vanaf 1890 worden de registers door een departementsambtenaar gewaarmerkt en geschiedt de verzending van registers naar de posten rechtstreeks.
Opmerkingen over de gehouden registers
Van 1873 tot 1890 werden de registers ter examinatie naar het ministerie van Justitie gezonden. De eventueel gemaakte opmerkingen werden aan de met de waarmerking belaste gezanten meegedeeld, die de opmerkingen dan weer aan de betreffende consulaire ambtenaar ter kennis bracht. Vanaf 1890 worden de registers door de officier van Justitie van de arrondissementsrechtbank te 's-Gravenhage onderzocht, voordat ze ter griffie worden gedeponeerd. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken zendt de opmerkingen dan rechtstreeks naar het betreffende consulaat.
Archief - Rubriek B 198
Deze rubriek is in twee gedeelten gesplitst, namelijk stukken uit de periode 1873-1918 en 1919-1940, in verband met de splitsing van de rest van het archief van het ministerie van Buitenlandse Zaken per 1918/1919. ( De splitsing in de rubriek B 198 is indertijd ten onrechte geschied, daar alleen de dossiers van de A-rubrieken een cesuur rond 1918/1919 kennen. De B-rubriek is nimmer gesplitst, maar beslaat in zijn geheel de periode 1871-1940. ) Omdat het hier slechts een onderdeel van een archief betreft, is de indeling anders dan gebruikelijk. De hoofdmoot bestaat uit de zogenaamde consulaatsdossiers, waarin zich de correspondentie bevindt betreffende het verzenden van blanco registers naar de posten en het doorzenden van de gebruikte registers naar de officier van Justitie. Omdat in de periode vóór 1890 vrijwel uitsluitend met de met waarmerking belaste gezant werd gecorrespondeerd, staat in één brief vaak meer dan één consulaat vermeld. Deze stukken met gegevens over meer dan één consulaat zijn tot een aparte bundel verenigd (inventarisnummers 2353, 2374, 2383, 2401 en 2425). De stukken vóór 1889 zijn meestal afkomstig uit de rubriek B 196 (consulaire rechtsmacht). In de hier beschreven rubriek B 198 bevinden zich stukken die in andere rubrieken thuishoren, terwijl men in andere rubrieken - vooral in B 196 - stukken kan aantreffen die naar hun inhoud in B 198 zouden thuishoren.
De verwerving van het archief
Overbrenging van een overheidsarchief
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.
De verwerving van het archief
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Ordening van het archief
De serie 'B-dossiers' van het archief van het Ministerie van Buitenlandse Zaken is onderverdeeld in ongeveer 275 rubrieken. Bij de indeling van die rubrieken is geen scheiding aangebracht in consulaire en handelsaangelegenheden. Bij de inventarisatie is de oorspronkelijke B-nummering aangehouden, zodat de oude toegangen tot de B-dossiers, beschreven in de 'inventaris van de toegangen behorend bij het archief van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, 1871-1940' (2.05.34) ook na de inventarisatie nog (goed) zijn te gebruiken.
Als bijlage 1 is opgenomen een indelingsschema, waarbij de nummers achter de aangegeven onderwerpen verwijzen naar de diverse inventarisnummers waar dat onderwerp betrekking op heeft. De hoofdindeling van dit schema is gebaseerd op de taken die de Afdeling Handelspolitiek en Consulaire Zaken waren toebedeeld.
De in 1954 aan het Algemeen Rijksarchief overgedragen rubriek B-198: Burgerlijke Stand, waarvan een voorlopige inventaris bestond, is weer opgenomen in de serie B-dossiers en staat beschreven in de inventarisnummers 2344-2729. Voor de eigenlijke registers van de consulaire burgerlijke stand zie 2.05.06.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels beperkt openbaar (A). Beperking betreft stukken die tussen 50 en 75 jaar oud zijn. Alvorens tot openbaring van de onderzoeksresultaten mag worden overgegaan is toestemming vereist van de directeur Nationaal Archief.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Buitenlandse Zaken: B-dossiers, nummer toegang 2.05.38, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, BuZa / B-dossiers, 2.05.38, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
De bij de reorganisatie van 1919 in het leven geroepen Directie Economische Zaken voert een eigen administratie en vormt een eigen archief. Het administratieve gevolg van deze reorganisatie is dat bescheiden betreffende economische aangelegenheden ná 1918 in het archief van de directie Economische Zaken worden geborgen (zie toegang 2.05.37).

Bijlagen

Archiefbestanddelen