2.05.326 Inventaris van het archief van de Ministeriële Commissie Onafhankelijkheid Suriname en de Interdepartementale Stuurgroep Onafhankelijkheid Suriname, 1973-1975

Suriname was vanaf de tweede helft van de zeventiende eeuw een Nederlandse kolonie. Na de Tweede Wereldoorlog keerde het tij voor kolonisators en verkregen veel landen hun onafhankelijkheid. Suriname kreeg in 1954 een status-aparte, wat een grote mate van zelfstandigheid ten opzichte van Nederland met zich meebracht met betrekking tot interne aangelegenheden. Alleen buitenlandse zaken, defensie, mensenrechten, het rechtssysteem en de opbouw van het ambtelijke apparaat waren nog zaken waar het gezag bij Nederland bleef liggen.

De roep naar volledige onafhankelijkheid nam in Suriname ondanks deze grotere vrijheid toe. Om deze weg naar onafhankelijkheid van Nederlandse zijde te begeleiden werd de Ministeriële Commissie Onafhankelijkheid Suriname (MICOS) in het leven geroepen onder voorzitterschap van de minister-president. De interdepartementale voorbereidingen van het MICOS-overleg en van de onderhandelingen vonden plaats in de Interdepartementale Stuurgroep Onafhankelijkheid Suriname (ISOS). Daarnaast werd de departementale Taakgroep Suriname opgericht, die bedoeld was om alle internationale aspecten van de onafhankelijkheid te inventariseren en te coördineren. De belangrijkste onderhandelaar voor Suriname was premier Arron, die de steun had van zijn vakministers en van particulieren.

Voor beide regeringen was het laveren tussen de politieke en sociale druk in beide landen tijdens de onderhandelingen over de toescheiding van de nationaliteiten en over het verblijf en de vestiging van wederzijdse onderdanen na de onafhankelijkheid. In feite waren beide partijen tot elkaar veroordeeld, ieder in de hoop/ vrees dat de ander een aantal maatregelen zou treffen of nalaten waarmee de emigratie zou worden beperkt dan wel aangejaagd. Zo moest de Nederlandse regering haar belofte gestand doen dat er geen toelatingsregeling kwam, en mochten de projecten in Suriname ter verbetering van het woon-, werk-, en leefklimaat op de korte termijn vooral niet overkomen als voorzieningen die de emigratie moesten afremmen. De Surinaamse bevolking zou in het laatste een voorbode van een toelatingsregeling kunnen zien, wat tot een toename van de migratie zou leiden. En hoewel een van de beleidsdoelstellingen van de ISOS voor het overleg luidde dat de onafhankelijkheid van Suriname per 1975 in ieder geval diende door te gaan, mochten de Nederlandse onderhandelaars niet de indruk wekken dat dit doel hoe dan ook moest worden bereikt. Suriname, zo vreesden de ISOS en de MICOS, zou daar misbruik van kunnen maken door te dreigen met vertraging om meer concessies bij Nederland af te dwingen. De Surinaamse regering op haar beurt had zich, door van tevoren reeds de termijn vast te leggen waarbinnen de onafhankelijkheid moest worden gerealiseerd, kwetsbaar gemaakt voor politieke druk van de Surinaamse oppositie en Nederlandse politici. Daarnaast was zij liever niet rechtstreeks betrokken bij initiatieven die aan enige beperking van de toelating deden denken. Zoals Arron de Nederlandse regering duidelijk had gemaakt, was van Surinaamse kant geen enkele medewerking te verwachten bij een toelatingsregeling. Hij waarschuwde echter dat de opvang in Nederland niet al te goed mocht zijn, omdat dit de migratie verder zou stimuleren. Hij pleitte er dan ook voor de huisvesting niet al te aantrekkelijk te maken en geen financiële steun te geven bij de aanschaf van huisraad. Arron maakte tevens bezwaar tegen de informatiefolder van het Centraal Bureau Uitvoering Vestigingsbeleid Rijksgenoten (CBUVR), die hij veel te uitnodigend vond. Surinamers in Nederland zouden deze folder kunnen opsturen naar familie in Suriname om te laten zien hoe goed de opvang in Nederland was, waar de regering voor van alles zorgde. Maar hoewel de Surinaamse regering de migranten liever niet zag vertrekken, probeerde zij toch te voorkomen dat er alsnog een toelatingsregeling werd ingesteld en/of dat Nederland al te strikte eisen zou stellen aan de toelating van Surinamers na de onafhankelijkheid. Dat zou de emigratie alleen maar verder aanjagen en de onderhandelingen met de Surinaamse oppositie nog moeilijker maken dan al het geval was. Tijdens besprekingen over het personenverkeer tussen beide landen na de onafhankelijkheid, bezwoer Suriname's gevolmachtigd minister in Nederland, Van Eer, de Nederlandse onderhandelaars dat de oplossing van het migratievraagstuk via een toelatingsregeling onverkoopbaar was in Suriname.

Het was gezien de wederzijdse dilemma's voor beide regeringen zaak elkaar zo voorzichtig mogelijk te benaderen en over en weer concessies proberen af te dwingen. Deze dilemma's hebben de onderhandelingen over de wederzijdse toelating van onderdanen in sterke mate bepaald en geleid tot uitstel van het afscheid van Surinaamse rijksgenoten.

Begin september 1974 werden de Ministeriële Commissie Onafhankelijkheid Suriname (MICOS) en de Interdepartementale Stuurgroep Onafhankelijkheid Suriname (ISOS) door de ministerraad ingesteld. De commissie bestond uit de minister-president en de meeste ministers uit het kabinet.

De taak van MICOS was het van Nederlandse zijde begeleiden van Suriname op de weg naar onafhankelijkheid. De interdepartementale voorbereidingen van het MICOS-overleg en van de onderhandelingen vonden plaats in de ISOS.

Het archief is door de archiefvormer in bewaring gegeven bij de Centrale Afdeling Post- en Archiefzaken van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Sedert begin 2008 stonden de archieven in opslag bij de Centrale Archief Selectiedienst te Winschoten.

Het archief is in 2009 krachtens wettelijk voorschrift door het Ministerie van Buitenlandse Zaken aan het Nationaal Archief overgedragen.

Overbrenging van een overheidsarchief

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Buitenlandse Zaken: Ministeriele Commissie Onafhankelijkheid Suriname (MICOS) en de Interdepartementale Stuurgroep Onafhankelijkheid Suriname, nummer toegang 2.05.326, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, BuZa / MICOS, 2.05.326, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar